Dengelenmemiş Kuvvet Nedir?
Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfır değilse, bu duruma dengelenmemiş kuvvet denir. Dengelenmemiş kuvvet, bir cismin hareket durumunu değiştirir.
Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetlerin Karşılaştırılması
- Dengelenmiş Kuvvetler: Bileşke kuvvet sıfırdır (\( \vec{F}_{net} = 0 \)). Cisim ya durağandır ya da sabit hızla hareket eder (Newton'un 1. Hareket Yasası).
- Dengelenmemiş Kuvvetler: Bileşke kuvvet sıfırdan farklıdır (\( \vec{F}_{net} \neq 0 \)). Cisim ivmelenir (Newton'un 2. Hareket Yasası: \( F = m \cdot a \)).
Örneklerle Açıklama
- Örnek 1 (Duran Cisim): Yerde duran bir topa tekme attığınızda, top üzerindeki kuvvetler dengeli değildir. Bileşke kuvvet topun hareket yönündedir ve top ivmelenerek harekete başlar.
- Örnek 2 (Hareketli Cisim): Düz yolda sabit hızla giden bir araba, motor kuvveti ile sürtünme kuvveti birbirine eşit olduğu için dengelenmiş kuvvetler etkisindedir. Sürücü gaza bastığında, motor kuvveti sürtünme kuvvetinden büyük olur ve dengelenmemiş bir kuvvet oluşur. Araba ivmelenerek hızlanır.
- Örnek 3 (Yön Değişikliği): Viraja giren bir araba, merkezcil kuvvet etkisiyle yön değiştirir. Bu da bir dengelenmemiş kuvvet örneğidir çünkü cismin hareket yönü değişmektedir.
Sonuç
Dengelenmemiş kuvvet, bir cismin hızında (süratinde) veya hareket yönünde bir değişikliğe neden olan net kuvvettir. Bu değişiklik, yani ivme, dengelenmemiş kuvvetin varlığının temel göstergesidir.
