Dereceli Silindir (Mezür) Nedir?
Dereceli silindir, laboratuvarlarda sıvıların hacmini ölçmek için kullanılan, genellikle cam veya plastikten yapılan uzun, silindirik bir ölçüm aletidir. Üzerinde, hacim birimlerini (genellikle mililitre - mL veya litre - L) gösteren bir ölçek (mezür) bulunur. Bu nedenle "mezür" olarak da adlandırılır.
Dereceli Silindirin Kullanım Amacı ve Ne İşe Yarar?
Dereceli silindirin temel işlevi, bir sıvının hacmini doğru bir şekilde ölçmektir. Bu, kimya ve biyoloji deneylerinde, belirli miktarlarda sıvı kullanılması gerektiğinde hayati önem taşır.
- Hacim Ölçümü: İçine konulan sıvının hacmini, üzerindeki skaladan okuruz.
- Beher veya erlen gibi diğer laboratuvar kaplarına kıyasla daha hassas ölçüm yapılmasını sağlar.
- Çözelti hazırlama, seyreltme veya sıvı aktarımı gibi işlemlerde kullanılır.
Dereceli Silindir Nasıl Okunur?
Doğru ölçüm yapabilmek için mezürü düzgün bir şekilde okumak gerekir. Sıvıların yüzeyi, kenarlarında hafifçe kavislidir (buna menisküs denir). Doğru okuma için:
- Dereceli silindiri düz bir zemeye koyun.
- Göz hizanızı, sıvının en alt noktasıyla (menisküsün tabanı) aynı seviyeye getirin.
- Ölçeği, menisküsün alt kısmından (tabanından) yatay bir çizgi olarak hayal edip o noktayı okuyun.
Örneğin, skala üzerindeki en yakın çizgiler 40 mL ve 50 mL ise ve menisküs 42. çizgiye denk geliyorsa, ölçüm \( 42 \, \text{mL} \) olarak okunur.
Dereceli Silindir Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Hacim Seçimi: Ölçmek istediğiniz sıvı hacmine en uygun büyüklükteki mezürü seçin. 100 mL'lik bir sıvıyı 1000 mL'lik bir mezürle ölçmek hatalı sonuçlara yol açabilir.
- Sıcak Sıvılar: Genleşme nedeniyle, sıcak sıvıların hacimleri doğru ölçülemez. Sıvının oda sıcaklığına gelmesini bekleyin.
- Cam Malzeme: Cam mezürler kırılgandır, dikkatli kullanılmalı ve düşürülmemelidir.
- Temizlik: Ölçümden önce ve sonra iyice temizlenmelidir.
Özetle, dereceli silindir, laboratuvarların vazgeçilmez bir parçası olan, sıvı hacimlerini hassas bir şekilde ölçmemizi sağlayan temel bir araçtır.
