Derişim (Konsantrasyon) birimleri 10. sınıf

Question

Derişim birimleri konusunda molalite ve molarite arasındaki farkı tam olarak anlayamadım. Bir de ppm ve yüzde derişim gibi birimler ne zaman kullanılıyor, bu konuda kafam karıştı. Soru çözerken hangi birimi ne zaman kullanacağımı karıştırıyorum.

Answer 1

📊 Derişim (Konsantrasyon) Birimleri

Bir çözeltide çözünen maddenin miktarına derişim (konsantrasyon) denir. Günlük hayatta meyve suyu, tuzlu su gibi çözeltilerin "koyu" ya da "seyreltik" olması derişimle ilgilidir. Kimyada ise derişimi ifade etmek için çeşitli birimler kullanılır.

🧪 1. Kütlece Yüzde Derişim (% m/m)

100 gram çözeltide çözünen maddenin gram cinsinden kütlesidir.

Formülü: \( \% \, m/m = \frac{\text{Çözünenin kütlesi (g)}}{\text{Çözeltinin kütlesi (g)}} \times 100 \)

• 💡 Örnek: 40 gram şeker ve 160 gram su karıştırılıyor. Çözeltinin kütlece yüzdesi nedir?
• ➡️ Çözelti kütlesi = 40 g + 160 g = 200 g
• ➡️ \( \% \, m/m = \frac{40}{200} \times 100 = \%20 \)

🧴 2. Hacimce Yüzde Derişim (% V/V)

100 mililitre çözeltide çözünen maddenin mililitre cinsinden hacmidir. Genellikle sıvı-sıvı çözeltiler için kullanılır.

Formülü: \( \% \, V/V = \frac{\text{Çözünenin hacmi (mL)}}{\text{Çözeltinin hacmi (mL)}} \times 100 \)

• 💡 Örnek: 70 mL alkol ve 30 mL su karıştırılıyor. Çözeltinin hacimce yüzdesi nedir?
• ➡️ Çözelti hacmi = 70 mL + 30 mL = 100 mL
• ➡️ \( \% \, V/V = \frac{70}{100} \times 100 = \%70 \)

⚖️ 3. Molarite (M)

1 litre çözeltide çözünmüş maddenin mol sayısıdır. Kimyada en sık kullanılan derişim birimidir.

Formülü: \( M = \frac{n}{V} \)

Burada;

• n = Çözünen maddenin mol sayısı (mol)
• V = Çözeltinin hacmi (L)

Mol sayısı (n) ise \( n = \frac{m}{M_A} \) formülüyle bulunur (m: kütle, M_A: mol kütlesi).

• 💡 Örnek: 0,2 mol NaCl tuzu suda çözülerek 500 mL çözelti hazırlanıyor. Molaritesi nedir?
• ➡️ V = 500 mL = 0,5 L
• ➡️ \( M = \frac{0,2}{0,5} = 0,4 \, M \)

🔍 4. ppm (Milyonda Bir Kısım) ve ppb (Milyarda Bir Kısım)

Çok seyreltik çözeltilerdeki (örneğin, içme suyundaki mineral miktarı) çok küçük derişimleri ifade etmek için kullanılır.

• 📌 ppm: 1 kg çözeltide 1 mg çözünen varsa derişim 1 ppm'dir.
• 📌 ppb: 1 kg çözeltide 1 µg (mikrogram) çözünen varsa derişim 1 ppb'dir.

🎯 Özet ve Önemli Noktalar

• ✅ Kütlece % → Katı-sıvı çözeltiler için idealdir.
• ✅ Hacimce % → Sıvı-sıvı çözeltiler için kullanışlıdır.
• ✅ Molarite → Hesaplamalı kimyanın temel birimidir.
• ✅ ppm/ppb → Çok düşük derişimler için pratiktir.
• ⚠️ Dikkat! Molarite hesaplarken hacim mutlaka litre (L) cinsinden olmalıdır!