🎯 Destek ve Hareket Sistemi
Destek ve hareket sistemi, insan vücuduna şekil veren, destek sağlayan ve hareketi mümkün kılan sistemdir. Bu sistem üç temel yapıdan oluşur: İskelet, Eklemler ve Kaslar.
🦴 İskelet Sistemi
Vücudumuzun çatısını oluşturan kemiklerden, eklemlerden ve kıkırdak dokudan meydana gelir.
📌 İskeletin Görevleri:
- ✅ Vücuda şekil verir ve dik durmasını sağlar.
- ✅ İç organları dış etkilerden korur.
- ✅ Kaslarla birlikte hareketi sağlar.
- ✅ Mineral depolar (Kalsiyum ve Fosfor).
- ✅ Kırmızı kemik iliğinde kan hücreleri üretilir.
🔬 Kemik Çeşitleri:
- Uzun Kemikler: Kol ve bacak kemikleri. ➡️ Boyu eninden uzundur.
- Kısa Kemikler: El ve ayak bilek kemikleri. ➡️ Eni, boyu ve genişliği hemen hemen aynıdır.
- Yassı Kemikler: Kafatası, kürek kemiği, kaburga. ➡️ Geniş yüzeyli ve incedir.
- Düzensiz Kemikler: Omurlar, yüz kemikleri. ➡️ Belirli bir şekilleri yoktur.
🔄 Eklemler
Kemikleri birbirine bağlayan yapılardır. Hareket yeteneklerine göre üçe ayrılır:
- Oynar (Hareketli) Eklem: 🦵 Kol ve bacak eklemleri. Geniş hareket kabiliyeti vardır.
- Yarı Oynar Eklem: 📏 Omurlar arası eklemler. Sınırlı hareket ederler.
- Oynamaz (Hareketsiz) Eklem: 🧩 Kafatası kemikleri arasındaki eklemler. Hiç hareket etmezler.
💪 Kaslar
Kemikleri hareket ettiren, isteğe bağlı veya istemsiz çalışabilen yapılardır.
🔎 Kas Çeşitleri:
- Çizgili Kas (İskelet Kası):
- ✅ İsteğimizle çalışır.
- ✅ Hızlı kasılır ve çabuk yorulur.
- ✅ Liflerinde belirgin çizgiler bulunur.
- Düz Kas:
- ✅ İstemsiz çalışır.
- ✅ Yavaş kasılır ve geç yorulur.
- ✅ İç organların yapısında bulunur (mide, bağırsak).
- Kalp Kası (Myokard):
- ✅ Sadece kalpte bulunur.
- ✅ İstemsiz çalışır ama çizgilidir.
- ✅ Yorulmadan, ritmik kasılır.
⚙️ Kasılma Fizyolojisi
Bir kasın uyarıldığında boyca kısalması, kalınlaşması ve gerilim üretmesi olayıdır.
- Gevşeme: Kasın eski haline dönmesidir.
- Kasılmanın Kimyasal Temeli: Kas hücrelerindeki aktin ve miyozin filamentlerinin birbirleri üzerinde kaymasıyla gerçekleşir. Bu süreç ATP harcanmasını gerektirir.
📈 Kasılma Çeşitleri:
- İzotonik Kasılma: Kasın boyu kısalır, gerilimi sabit kalır. (Bir ağırlık kaldırmak)
- İzometrik Kasılma: Kasın boyu değişmez, gerilimi artar. (Sabit bir duvarı itmek)
🧪 Önemli Kavramlar
- Oksijen Borcu: 🫁 Yoğun egzersiz sırasında kasların oksijensiz solunum yapması ve biriken laktik asitin, dinlenme sırasında oksijenli solunumla parçalanması.
- Kramp: Kasın şiddetli ve ağrılı bir şekilde istemsiz kasılmasıdır. Genellikle mineral eksikliği veya aşırı yorgunluktan kaynaklanır.
- Antagonist Kas Çiftleri: Birbirine zıt çalışan kas çiftleridir. Örneğin; pazı (biceps) kasılırken kolumuzu büker, arka kol (triceps) kasılırken açar.
