Kemal Tahir'in başyapıtı Devlet Ana, Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemini anlatan epik bir tarihi romandır. Eser, sadece tarihsel olayları değil, aynı zamanda dönemin sosyal yapısını ve insan ilişkilerini derinlemesine işler. Romanın gücü, kurgusal ve tarihi karakterleri ustalıkla harmanlamasından gelir. İşte bu muazzam eserin unutulmaz karakterleri:
Osmanlı Beyliği'nin kurucusu ve romanın merkezindeki tarihi şahsiyettir. Tahir, Osman Gazi'yi sadece bir fetih lideri olarak değil, aynı zamanda adaletli, ileri görüşlü, ahlaklı ve "devlet kuran" bir düşünür olarak resmeder. Otoritesi zorbalıktan değil, saygı ve sevgiden doğar. "Kuru bir cihangirlik davası" değil, "Nizam-ı Âlem" ülküsü onun motivasyon kaynağıdır.
Osman Gazi'nin babası ve Kayı Boyu'nun lideridir. Roman, onun tecrübesi ve bilgeliği üzerinden geçmiş ile gelecek arasında bir köprü kurar. Oğluna ve boyuna yol gösteren, töreye ve İslam inancına sıkı sıkıya bağlı bir figürdür.
Osman Gazi'nin oğlu ve devletin kurumsallaşmasında önemli rol oynayan veliahttır. Roman onun gençliğini, babasıyla ilişkisini ve bir lider olarak yetişme sürecini işler. Savaşçı kişiliğinin yanı sıra devlet adamlığı yönü de ön plana çıkar.
Romanın en önemli kurgusal karakterlerinden biridir. Bir demirci ustası olarak, Türkmen halkının sade, çalışkan, güçlü ve dürüst temsilcisidir. Fiziksel gücü ve zanaatkarlığının yanı sıra, ahlaki duruşu ve bağlılığı ile öne çıkar. Roman, onun şahsında Anadolu insanının emeğini ve fedakarlığını simgeler.
Demircan'ın sevdiği ve sonrasında eşi olan kadındır. Güçlü, onurlu ve dirayetli bir Türkmen kızını temsil eder. Roman, aşk temasını büyük ölçüde Demircan ve Bacıbey'in ilişkisi üzerinden işler, dönemin sosyal hayatına ve kadının toplumdaki yerine dair ipuçları verir.
Osman Gazi'nin güvendiği, savaşlarda ve devlet işlerinde yanındaki iki alp-eren tipidir. Akça Koca bilgeliği ve tecrübesiyle, Samsa Çavuş ise cesareti ve savaşçılığıyla öne çıkar. Bu karakterler, beyliğin temel taşları ve Osman Gazi'nin fikirlerini hayata geçiren uygulayıcılar olarak tasvir edilir.
Romanın en çarpıcı karakter dönüşümlerinden birini yaşar. Başlangıçta bir Bizans tekfuru olan Mihail, Osman Gazi'nin adalet ve hoşgörüsünden etkilenerek Müslüman olur ve Köse Mihal adını alır. Bu karakter, Osmanlı'nın farklı kültürleri bir arada yaşatma potansiyelini ve insanların gönlünü kazanma siyasetini simgeler.
Kemal Tahir, tüm bu karakterleri rastgele seçmemiştir. Her biri, Osmanlı'nın kuruluş felsefesini oluşturan bir yapı taşıdır. Osman Gazi liderliği, Demircan halkın gücünü ve emeğini, Akça Koca bilgeliği, Köse Mihal ise Osmanlı'nın kucaklayıcılığını temsil eder. Birlikte, bir "devlet" fikrinin nasıl etten kemikten insanlarla hayat bulduğunu gösterirler.
Sonuç olarak, Devlet Ana sadece bir tarih anlatısı değil, bir karakterler galerisi ve insanlık durumları üzerine derin bir incelemedir. Bu karakterler olmadan, Osmanlı'nın kuruluş destanı bu denli etkileyici ve inandırıcı olamazdı.
