“Dünyanın en zengin ülkesi” dendiğinde akla ilk gelen genellikle büyük ekonomiler veya kişi başına düşen yüksek gelirler olur. Ancak bu sorunun tek bir cevabı yok; çünkü “zenginlik” farklı ölçütlere göre değişiklik gösterir. İşte bu yazıda, hangi açıdan bakarsak hangi ülkenin lider olduğunu inceleyeceğiz.
Bir ülkenin ekonomik gücünü değerlendirirken genellikle üç temel ölçüt kullanılır:
2023-2024 verilerine göre, nominal GSYİH’da açık ara lider Amerika Birleşik Devletleri’dir. 27 trilyon doları aşan ekonomisiyle, dünya ekonomisinin yaklaşık %25’ini tek başına temsil eder. Güçlü tüketim pazarı, teknoloji ve finans sektörlerindeki küresel hakimiyeti bu liderliğin temelini oluşturur.
Satın Alma Gücü Paritesi’ne göre hesaplandığında ise Çin, ABD’yi geride bırakarak birinci sıraya yerleşir. Büyük nüfusu, üretim kapasitesi ve iç pazarının genişliği, bu ölçütte onu öne çıkarır. Ancak kişi başına düşen gelirde hala gelişmiş ülkelerin gerisindedir.
Bu kategoride liderlik, küçük nüfuslu ancak yüksek gelirli ülkelerindir. Lüksemburg (finans merkezi), İrlanda (çok uluslu şirketlerin vergi merkezi) ve Katar (doğal gaz zengini) gibi ülkeler, vatandaşlarına düşen ortalama gelirde dünyanın en üst sıralarında yer alır.
Zenginlik sadece ekonomik büyüklükle ölçülmez. Norveç gibi ülkeler, petrol gelirlerini gelecek nesiller için bir fon haline getirerek (Norveç Egemen Varlık Fonu) “servet yönetimi”nde öne çıkar. İsviçre ise yüksek yaşam kalitesi, istikrar ve finansal merkez olmasıyla “refah” denince akla gelen ülkelerdendir.
Bir diğer kritik gösterge ise İnsani Gelişme Endeksi (İGE)’dir. Bu endeks, gelirin yanı sıra eğitim ve sağlık gibi faktörleri de değerlendirir. Burada da İsviçre, Norveç ve İzlanda gibi ülkeler başı çeker.
Ekonomik güç dengeleri sabit değildir. Çin ve Hindistan gibi ülkelerin hızlı büyümesi, teknolojik atılımlar ve yeşil enerji dönüşümü, gelecekte “en zengin” listesini şekillendirecek. Ayrıca, yapay zeka ve dijital ekonomi gibi yeni sektörler, geleneksel ölçütleri değiştirebilir.
“Dünyanın en zengin ülkesi” sorusunun cevabı, soruyu nasıl sorduğunuza bağlıdır. Toplam ekonomik büyüklükte ABD, SAGP’de Çin, kişi başı refahta ise Lüksemburg gibi küçük ülkeler öndedir. Gerçek zenginlik, sürdürülebilir kalkınma, eşit gelir dağılımı ve yüksek yaşam kalitesi ile birleştiğinde anlam kazanır.
Dolayısıyla, bir ülkenin zenginliğini değerlendirirken sadece GSYİH rakamlarına değil, o ülkenin vatandaşlarına sunduğu hayat kalitesine, fırsatlara ve gelecek güvencesine de bakmak gerekir.
