Ek Fiil (Ek Eylem) Nedir? Görevleri ve Çekimleri

Question

Ek fiil nedir, nerelerde kullanılır tam olarak kafamda oturmuyor. Cümlelerde nasıl kullanıldığını ve ne anlama geldiğini karıştırıyorum.

Answer 1

💡 Ek Fiil (Ek Eylem) Nedir?

Ek fiil, diğer adıyla ek eylem, isim soylu sözcükleri yüklem yapmak veya basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiillere dönüştürmek için kullanılan bir ektir. Türkçede iki temel görevi bulunur ve bu görevleri sayesinde dilimize zenginlik katar.

🎯 Ek Fiilin Görevleri

Ek fiilin iki temel görevi vardır:

• 📚 İsim Soylu Sözcükleri Yüklem Yapmak: İsim, sıfat, zamir, zarf gibi sözcüklerin cümlenin yüklemi olmasını sağlar.
• ⏰ Basit Zamanlı Fiilleri Birleşik Zamanlı Yapmak: Fiillere gelerek onların hikaye, rivayet veya şart gibi farklı zamanlarda çekimlenmesini sağlar.

🧩 İsim Soylu Sözcükleri Yüklem Yapma

Ek fiil, isim soylu sözcüklere gelerek onları cümlenin yüklemi yapar. Bu durumda ek fiil, şahıs ekleri alarak çekimlenir.

Örnekler:

• 🏠 Ben öğrenciyim. (öğrenci + -yim)
• ☀️ Hava bugün çok güzeldi. (güzel + -di)
• 😟 O, sınıfın en çalışkanıdır. (çalışkan + -dır)

⚙️ Basit Zamanlı Fiilleri Birleşik Zamanlı Yapma

Ek fiil, basit zamanlı fiillere gelerek onları birleşik zamanlı yapar. Bu durumda ek fiilin üç farklı biçimi kullanılır: hikaye, rivayet ve şart.

📖 Hikaye Birleşik Zaman

Fiile "-di" eki getirilerek yapılır. Geçmişte olmuş bir olayın anlatımında kullanılır.

Örnekler:

• 🚶 Geliyordu.
• 🏃 Koşmuştu.
• 😴 Uyurdu.

📣 Rivayet Birleşik Zaman

Fiile "-miş" eki getirilerek yapılır. Duyulmuş veya başkasından aktarılmış bir olayın anlatımında kullanılır.

Örnekler:

• 💃 Geliyormuş.
• 😴 Uyurmuş.
• 🏃 Koşmuşmuş.

শর্ত Şart Birleşik Zaman

Fiile "-se" eki getirilerek yapılır. Bir koşulun belirtildiği durumlarda kullanılır.

Örnekler:

• 🚶 Geliyorsa.
• 😴 Uyursa.
• 🏃 Koşmuşsa.

✍️ Ek Fiilin Çekimleri

Ek fiilin iki temel çekimi vardır: bildirme ve şart.

📣 Bildirme Çekimi

Ek fiilin bildirme çekimi, isim soylu sözcükleri yüklem yaparken kullanılır.

Şahıs Ekleri ile Çekimi:

• 🙋‍♂️ Ben: -im, -idim, -imişim
• 🙋‍♀️ Sen: -sin, -idin, -imişsin
• 🧍 O: -dir, -idi, -imiş
• 🧑‍🤝‍🧑 Biz: -iz, -idik, -imişiz
• 🧑‍🤝‍🧑 Siz: -siniz, -idiniz, -imişsiniz
• 🧑‍🤝‍🧑 Onlar: -dirler, -idiler, -imişler

🧩 Şart Çekimi

Ek fiilin şart çekimi, bir koşulun belirtildiği durumlarda kullanılır.

Şahıs Ekleri ile Çekimi:

• 🙋‍♂️ Ben: -isem
• 🙋‍♀️ Sen: -isen
• 🧍 O: -ise
• 🧑‍🤝‍🧑 Biz: -isek
• 🧑‍🤝‍🧑 Siz: -iseniz
• 🧑‍🤝‍🧑 Onlar: -iseler