Erzurum Kongresi toplanış amacı ve kararları

Question

Kongrenin toplanma amacını tam olarak anlayamadım. Misak-ı Milli'nin kabul edilmesi dışında hangi önemli kararlar alınmıştır? Özellikle mandater sistem konusundaki görüşmelerin detayını merak ediyorum.

Answer 1

# 🏛️ Erzurum Kongresi: Toplanış Amacı ve Tarihi Kararları

Milli Mücadele'nin dönüm noktalarından biri olan Erzurum Kongresi, 23 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında toplanmış ve Türk tarihinin seyrini değiştiren kritik kararlara imza atmıştır. Bu yazıda, kongrenin hangi şartlarda toplandığını, amacını ve aldığı önemli kararları inceleyeceğiz.

📅 Kongrenin Toplanma Zamanı ve Ortamı

I. Dünya Savaşı'nın ardından Osmanlı İmparatorluğu Mondros Ateşkes Antlaşması'nı (30 Ekim 1918) imzalamış, ülke toprakları işgal edilmeye başlanmıştı. Doğu Anadolu'da ise Ermeni tehdidi giderek artıyor, bölge halkı büyük bir endişe içindeydi. İstanbul Hükümeti'nin etkisiz kalması üzerine, bölge halkı ve yerel direniş örgütleri kendi kaderlerini belirlemek için harekete geçtiler.

Kongre, öncelikle Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından planlandı. Mustafa Kemal Paşa'nın askerlikten istifası ve 3 Temmuz'da Erzurum'a gelişiyle kongreye liderlik etmesi, sürece büyük bir ivme kazandırdı.

🎯 Kongrenin Temel Toplanma Amaçları

• 🚨 Doğu illerinin Ermeni tehdidine karşı savunulmasını organize etmek ve bölgenin Osmanlı'dan ayrılmasını engellemek.
• 🤝 Bölgedeki yerel direniş örgütlerini (Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti gibi) tek çatı altında birleştirmek.
• 📜 Milli iradeyi temsil edecek bir heyet oluşturarak, İstanbul Hükümeti'ne ve işgal güçlerine karşı bölge halkının haklarını savunmak.
• 🗺️ Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı için alınacak ortak kararları belirlemek ve bunu tüm dünyaya duyurmak.

📜 Erzurum Kongresi'nin Tarihi Kararları (Önemli Maddeler)

🇹🇷 Milli Sınırlar ve Vatan Bütünlüğü

Kongrenin belki de en önemli kararı, "Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, asla parçalanamaz" ilkesinin benimsenmesidir. Bu madde, Misak-ı Milli'nin de temelini oluşturmuş ve bugünkü Türkiye Cumhuriyeti'nin sınır anlayışının çerçevesini çizmiştir.

👥 Milli İrade ve Yönetim Şekli

"Manda ve himaye kabul olunamaz" ifadesiyle, tam bağımsızlık vurgusu yapılmıştır. Ayrıca, "Kuvay-ı Milliye'yi etkin, milli iradeyi hakim kılmak esastır" kararı alınarak, halkın iradesine dayalı bir yönetim anlayışı benimsenmiştir.

⚖️ Geçici Hükümet ve Temsil

İstanbul Hükümeti'nin dağılması veya görevini yapamaması durumunda, geçici bir hükümetin kurulması kararlaştırıldı. Bu hükümeti seçme görevi ise kongre tarafından oluşturulan "Heyet-i Temsiliye"ye (Temsil Heyeti) verildi. Mustafa Kemal Paşa bu heyetin başkanı seçildi.

🕊️ Azınlıklar ve Dış Politika

Siyasi egemenlik ve sosyal dengeyi bozacak ayrıcalıklar reddedildi. Azınlıklara, ancak komşu ülkelerdeki Müslüman halkın da aynı haklara sahip olması şartıyla hak tanınabileceği belirtildi.

✨ Kongrenin Önemi ve Sonuçları

• ✅ Bölgesel olarak toplanmasına rağmen, aldığı kararlar ulusal nitelikteydi. Bu nedenle "milli" bir kongre olarak kabul edilir.
• ✅ Mustafa Kemal Paşa'nın sivil lider olarak öne çıktığı ve Heyet-i Temsiliye Başkanı seçildiği ilk önemli adımdır.
• ✅ Sivas Kongresi'ne ve TBMM'nin açılışına zemin hazırlamış, mücadelenin hukuki ve siyasi temellerini atmıştır.
• ✅ Tam bağımsızlık ve milli egemenlik ilkeleri ilk kez bu kadar net bir şekilde bir belgede ifade edilmiştir.

Erzurum Kongresi, umutsuzluğun kol gezdiği bir dönemde, bir milletin diriliş manifestosu olmuştur. Alınan kararlar sadece kağıt üzerinde kalmamış, Anadolu'nun dört bir yanında bir kıvılcım etkisi yaratarak, Kurtuluş Savaşı'nın yol haritasını çizmiştir. Bugün üzerinde yaşadığımız vatanın temel taşlarından biri, 107 yıl önce Erzurum'da atılmıştır.