# 📁 EXE Dosyası Nedir? (Uygulama)
Bilgisayar dünyasında, özellikle Windows işletim sistemini kullanan herkes mutlaka .exe uzantılı bir dosya ile karşılaşmıştır. Peki bu sıkça gördüğümüz dosyalar tam olarak nedir ve nasıl çalışır? Bu yazıda, EXE dosyalarının ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve güvenlik açısından nelere dikkat etmemiz gerektiğini anlatacağız.
🔍 EXE Dosyası Tanımı
EXE (İngilizce "executable" yani "çalıştırılabilir" kelimesinin kısaltması), bir bilgisayar programının ana başlatma dosyasıdır. Windows işletim sisteminde, bir yazılımı veya uygulamayı çalıştırmak için genellikle bu dosyaya çift tıklamanız yeterlidir. Dosya, bilgisayarın anlayabileceği makine kodlarından ve programın çalışması için gerekli talimatlardan oluşur.
⚙️ EXE Dosyaları Nasıl Çalışır?
Bir EXE dosyasına çift tıkladığınızda, işletim sistemi bu dosyayı işlemeye başlar. İşleyiş şu adımlardan oluşur:
- ✅ Dosya Başlığı Okunur: İşletim sistemi, dosyanın geçerli bir EXE formatında olup olmadığını kontrol eder.
- ✅ Belleğe Yüklenir: Dosyanın içerdiği talimatlar ve veriler, bilgisayarın RAM'ine yüklenir.
- ✅ İşlemciye İletilir: Yüklenen talimatlar, işlemci (CPU) tarafından işlenerek program çalıştırılmaya başlanır.
- ✅ Kullanıcı Etkileşimi: Program açılır ve kullanıcı arayüzü görüntülenir. Artık programı kullanabilirsiniz.
⚠️ EXE Dosyaları ve Güvenlik
EXE dosyaları güçlü araçlardır, ancak bu güç kötüye kullanılabilir. Bir EXE dosyası, zararlı yazılım (virüs, truva atı, fidye yazılımı) da barındırabilir.
🛡️ Güvende Kalmak İçin İpuçları:
- 🔒 Güvenilmeyen Kaynaklardan İndirmeyin: Tanımadığınız web sitelerinden veya e-posta eklerinden EXE dosyası indirmeyin.
- 🔒 Antivirüs Yazılımı Kullanın: Güncel bir antivirüs programı, zararlı EXE dosyalarını tespit edebilir.
- 🔒 Dijital İmzayı Kontrol Edin: Güvenilir şirketler, yazılımlarını dijital olarak imzalar. Dosya özelliklerinden bu imzayı kontrol edebilirsiniz.
- 🔒 Kullanıcı Hesabı Denetimi (UAC): Windows'ta, bir program sistem değişikliği yapmak istediğinde sizden onay ister. Bu uyarıları dikkate alın.
💡 İlginç Bilgiler
- EXE formatı aslında bir taşınabilir çalıştırılabilir (Portable Executable - PE) formatıdır ve sadece Windows'ta değil, bazı diğer sistemlerde de kullanılır.
- Bir EXE dosyası, genellikle tek başına çalışabilir olsa da, bazen çalışması için ek DLL (Dynamic Link Library) dosyalarına ihtiyaç duyabilir.
- MacOS sistemindeki karşılığı .APP, Linux sistemlerindeki karşılığı ise genellikle izin verilmiş herhangi bir dosyadır (belirli bir uzantıya bağlı değildir).
🎯 Sonuç
EXE dosyaları, Windows dünyasının yapı taşlarıdır. Bir oyun oynamak, bir kelime işlemci açmak veya bir tarayıcıyı çalıştırmak için onlara ihtiyaç duyarız. Onları anlamak, sadece teknik bilgimizi artırmakla kalmaz, aynı zamanda dijital dünyada daha güvenli ve bilinçli hareket etmemizi sağlar. Bir sonraki ".exe" dosyasına çift tıkladığınızda, arka planda neler döndüğünü artık biliyorsunuz!
