Fiilimsi nasıl bulunur

Question

Fiilimsileri cümlede bulmakta zorlanıyorum. Fiil kökünden geldiğini biliyorum ama isim, sıfat veya zarf gibi görev yaptığı için kafam karışıyor. Özellikle cümle içinde nasıl ayırt edeceğimi tam olarak anlayamadım.

Answer 1

📚 Fiilimsi (Eylemsi) Nedir?

Fiilimsiler, fiillerden türeyen ancak cümlede fiil değil, isim, sıfat veya zarf görevi gören sözcüklerdir. Onları bulmak için birkaç önemli ipucunu bilmek gerekir.

🎯 Fiilimsi Türleri ve Bulma Yöntemleri

Fiilimsiler üç ana gruba ayrılır. Her birini bulmak için farklı ekleri ve özellikleri bilmelisin.

1. 🏷️ İsim-Fiiller (Ad-Eylemler)

• ✅ Ekleri: "-ma, -ış, -mak"
• 💡 Nasıl Bulunur? Fiile bu eklerden birini getirdiğinde anlamlı bir isim oluşuyorsa, o kelime isim-fiildir.
• 📌 Örnekler:
  • Yürümek en sevdiği aktiviteydi. ➡️ (Yürü- fiil, -mek eki isim-fiil yapmış)
  • Bu gürültüyü duymayışına şaşırdım.
  • Okumayı çok seviyor. ➡️ ("Okuma" isim-fiil, "-yı" hal ekidir.)

2. 🎨 Sıfat-Fiiller (Ortaçlar)

• ✅ Ekleri: "-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş"
• 💡 Nasıl Bulunur? Fiile bu eklerden birini getirdiğinde, o kelime bir ismi niteliyor veya belirtiyorsa sıfat-fiildir. "Hangi?" sorusuna cevap verir.
• 📌 Örnekler:
  • Gelen misafirleri karşıladık. ➡️ (Hangi misafir? Gelen misafir)
  • Çözülmez problemlerle uğraşıyorduk.
  • Tanıdık bir yüz gördüm.

3. ⏱️ Zarf-Fiiller (Bağ-Fiiller / Ulaçlar)

• ✅ Ekleri: "-ip, -erek, -meden, -ince, -eli, -ken, -dıkça, -e ... -e"
• 💡 Nasıl Bulunur? Fiile bu eklerden birini getirdiğinde, o kelime bir fiilin zamanını, durumunu veya şartını belirtiyorsa zarf-fiildir. "Ne zaman?, Nasıl?, Ne şartla?" sorularına cevap verir.
• 📌 Örnekler:
  • Koşarak yanıma geldi. ➡️ (Nasıl geldi? Koşarak geldi)
  • Evden çıkınca aradı. ➡️ (Ne zaman aradı? Çıkınca aradı)
  • Güle güle anlattı.

🔍 Fiilimsi Bulma Adımları

1. 📌 Fiil Kök/Gövdesi Ara: Cümledeki sözcüğün fiil anlamı taşıyıp taşımadığına bak.
2. 📌 Fiilimsi Eki Kontrol Et: Sözcüğe yukarıdaki fiilimsi eklerinden birinin gelip gelmediğini kontrol et.
3. 📌 Görevini Belirle: Sözcüğün cümle içinde isim, sıfat mı yoksa zarf mı olduğuna karar ver. Bu, türünü belirlemeni sağlar.
4. 📌 Olumsuzluk Eki (-ma, -me) Karıştırma: "Yapma dedim!" cümlesindeki "yapma" bir fiilin olumsuz çekimidir, isim-fiil değildir. Fiilimsi, fiil değildir, cümlede çekimli fiil olmaz.

💎 Önemli Uyarılar

• 🚫 Fiilimsiler şahıs eki almazlar. "Geldim" bir fiildir, fiilimsi değildir.
• ✅ Fiilimsilerden sonra hal ekleri (i, e, de, den) ve iyelik ekleri (m, n, i, miz, niz, leri) gelebilir. Bu, onların fiilimsi olduğu gerçeğini değiştirmez. Örneğin; "Okumayı seviyorum." cümlesinde "-ma" isim-fiil eki, "-yı" hal ekidir.
• 🎯 Bir cümlede birden fazla fiilimsi bulunabilir.