🧪 Gazların Özellikleri Nelerdir? (11. Sınıf)
Gazlar, maddenin hallerinden biridir. Katı ve sıvılardan farklı olarak belirli bir şekil ve hacimleri yoktur. Bulundukları kabın şeklini alırlar ve kabı tamamen doldururlar. Şimdi gazların temel özelliklerine yakından bakalım:
💨 Yayılma ve Sıkıştırılabilme
- 🎈 Yayılma: Gaz tanecikleri sürekli hareket halindedir ve bu hareketleri sayesinde bulundukları ortamda hızla yayılırlar. Örneğin, odaya sıkılan bir parfümün kokusu kısa sürede tüm odaya yayılır.
- ⚙️ Sıkıştırılabilme: Gazlar, uygulanan basınçla hacimleri küçültülebilen akışkanlardır. Çünkü gaz tanecikleri arasındaki boşluklar çok fazladır. Bu özellik, gazların depolanması ve taşınması açısından önemlidir. Örneğin, tüplerdeki gazlar yüksek basınç altında sıkıştırılmıştır.
🌡️ Basınç, Hacim ve Sıcaklık İlişkisi
Gazların davranışlarını etkileyen üç temel faktör vardır: Basınç (P), Hacim (V) ve Sıcaklık (T). Bu faktörler arasındaki ilişkiler bazı yasalarla açıklanır:
- 🧱 Basınç (P): Gaz moleküllerinin kabın yüzeyine çarpmasıyla oluşan kuvvettir. Birimi genellikle Pascal (Pa) veya atmosfer (atm) olarak ifade edilir.
- 📦 Hacim (V): Gazın kapladığı alandır. Birimi genellikle litre (L) veya metreküp (m³) olarak ifade edilir.
- 🔥 Sıcaklık (T): Gaz moleküllerinin ortalama kinetik enerjisinin bir ölçüsüdür. Birimi genellikle Kelvin (K) olarak ifade edilir. Unutma, Kelvin = Santigrat + 273
⚖️ İdeal Gaz Yasası
İdeal gaz yasası, basınç, hacim, sıcaklık ve madde miktarı (mol sayısı - n) arasındaki ilişkiyi açıklar. Bu yasa şu şekilde ifade edilir:
PV = nRT
Burada:
- 🧪 P: Basınç
- 📦 V: Hacim
- 🍎 n: Mol sayısı
- 🔥 R: İdeal gaz sabiti (değeri yaklaşık 8.314 J/(mol·K) veya 0.0821 L·atm/(mol·K))
- 🌡️ T: Sıcaklık (Kelvin cinsinden)
🌬️ Gaz Karışımları
Farklı gazların bir araya gelmesiyle oluşan karışımlardır. Gaz karışımlarında her bir gazın kendi basıncı vardır. Bu basınca kısmi basınç denir. Toplam basınç, kısmi basınçların toplamına eşittir (Dalton Yasası).
Örneğin, havada azot, oksijen ve diğer gazlar bulunur. Her bir gazın kendi kısmi basıncı vardır ve bu basınçların toplamı atmosfer basıncını oluşturur.
