Merhaba! Bu ders notumuzda, Psikoloji ve Öğrenme Psikolojisi derslerinin temel konularından biri olan Genelleme, özellikle de Uyarıcı Genellemesi kavramını ele alacağız. Konuyu adım adım, örneklerle öğreneceğiz.
Genelleme, organizmanın (insan veya hayvan) belirli bir durumda öğrendiği bir davranışı, tepkiyi veya bilgiyi, benzer durumlara da aktarmasıdır. Yani bir kez öğrenilenin, farklı ama benzer koşullarda da gösterilmesidir. Bu, öğrenmenin verimliliği ve hayatta kalma açısından oldukça önemli bir süreçtir.
Uyarıcı Genellemesi, Klasik Koşullanma ve Edimsel Koşullanma süreçlerinde karşımıza çıkan temel bir kavramdır. Şöyle tanımlanabilir:
Organizmanın, koşullu bir tepkiyi, koşullu uyarıcıya benzeyen diğer uyarıcılara karşı da göstermesidir. Yani, özgün koşullu uyarıcı dışındaki benzer uyarıcılar da aynı tepkiyi tetikler.
Pavlov, köpeklere belirli bir ses tonunda zil çalarak (koşullu uyarıcı) onları et vermiş ve salya tepkisi (koşullu tepki) oluşturmuştu. Daha sonra, köpeklerin orijinal zil sesine benzer farklı tonlardaki zil seslerine de salya salgıladığı gözlemlendi. İşte bu, uyarıcı genellemesidir.
Uyarıcı Genellemesi'nin zıttı Uyarıcı Ayırt Etme'dir. Ayırt etmede, organizma benzer uyarıcılar arasındaki farkı öğrenir ve tepkisini sadece belirli, doğru uyarıcıya verir. Genelleme ile ayırt etme bir dengededir.
Uyarıcı Genellemesi, öğrenme psikolojisinde organizmaların esnek ve uyumlu davranmalarını sağlayan hayati bir mekanizmadır. Bir uyarıcıya verilen tepkinin, o uyarıcıya benzeyen diğer uyarıcılara da yayılması olarak özetlenebilir. Bu kavram, hem günlük hayatımızı hem de terapiler (sistematik duyarsızlaştırma gibi) gibi uygulamalı alanları anlamamızda bize yol gösterir.
