Türk edebiyatının batılı anlamdaki ilk büyük romancısı kabul edilen Halit Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünun döneminin en önemli temsilcilerindendir. Modern Türk romanının kurucusu olarak anılan yazar, özellikle Mai ve Siyah ile Aşk-ı Memnu romanlarıyla edebiyat tarihimize damgasını vurmuştur.
1866'da İstanbul'da doğan Halit Ziya, zengin bir aileden geliyordu. İstanbul'da başladığı eğitimini İzmir'de tamamladı. Fransızca bilgisi sayesinde batı edebiyatını yakından takip etme fırsatı buldu. Edebiyat yaşamına çeviriler ve şiirlerle başladı, daha sonra roman ve hikaye türüne yöneldi.
Servet-i Fünun topluluğuna katıldıktan sonra asıl ününe kavuşan yazar, realist ve natüralist akımların etkisinde kaldı. Eserlerinde psikolojik tahlillere büyük önem verdi, karakterlerinin iç dünyalarını derinlemesine işledi.
Roman, hayal ile gerçek arasında sıkışıp kalan genç şair Ahmet Cemil'in trajedisini anlatır. "Mavi" hayalleri, "siyah" ise acı gerçekleri temsil eder. Eser, Servet-i Fünun kuşağının hayal kırıklıklarını ve toplumsal yabancılaşmasını mükemmel şekilde yansıtır.
Türk edebiyatının ilk büyük romanı kabul edilen bu eser, zengin bir aile olan Adnan Bey'in genç ve güzel eşi Bihter ile yeğeni Behlül arasındaki yasak aşkı konu alır. Roman, karakter tahlilleri, psikolojik derinlik ve kurgu mükemmelliğiyle halen aşılamamış bir başyapıttır.
Halit Ziya Uşaklıgil, Türk romanını geleneksel anlatımdan modern anlatıma taşıyan isimdir. Eserlerinde:
1945'te İstanbul'da vefat eden Halit Ziya Uşaklıgil, ardında Türk edebiyatının en değerli eserlerinden bazılarını bıraktı. Romanları hem edebi değeri hem de sinema ve televizyon uyarlamalarıyla (özellikle Aşk-ı Memnu) günümüzde de popülerliğini korumaktadır.
