🎧 İç Kulak: Denge ve İşitmenin Merkezi
İç kulak, kulağın en derin bölümüdür ve karmaşık yapılarıyla hem işitme hem de denge duyumuzdan sorumludur. Kemik bir labirentin içinde, zar bir labirent bulunur. Bu zar labirentin içi de endolenf adı verilen bir sıvı ile doludur.
🔹 Dalız (Vestibül)
İç kulağın orta kısmında yer alan, merkezi bir bölümdür.
- 🔄 Görevi: Başımızın doğrusal (lineer) ivmelenmesini (örn. öne-arkaya, yukarı-aşağı hareket) ve yerçekimine göre konumunu algılar.
- 🏗️ Yapısı: İçinde, utrikül ve sakkül adı verilen iki kesecik bulunur. Bu keseciklerin içinde otolit organları vardır. Bu organlarda, üzerlerinde kalsiyum karbonat kristalleri (kulak taşları) bulunan jelatinimsi bir tabaka ve alttaki duyu hücreleri bulunur. Baş hareket ettiğinde, kristallerin yer değiştirmesi duyu hücrelerini uyarır ve beyne sinyal gönderilir.
🐌 Salyangoz (Koklea)
İşitmeden sorumlu, gerçekten bir salyangoza benzeyen spiral şeklindeki yapıdır.
- 👂 Görevi: Ses titreşimlerini elektriksel sinyallere dönüştürerek işitme sinirine iletmek.
- 🏗️ Yapısı:
- İçi sıvı dolu üç kanaldan oluşur: Scala vestibuli, Scala media (veya Koklear kanal) ve Scala timpani.
- Scala media'nın tabanında, sesi algılayan asıl organ olan Corti Organı bulunur.
- Corti Organı'nda, üzerlerinde "tüy" benzeri yapılar bulunan tüy hücreleri vardır. Bu tüyler, üstlerindeki bir zara (tektoryal zar) değer veya uzaklaşır.
- 💡 İşleyişi: Dış kulaktan gelen ses dalgaları, orta kulaktaki kemikçikler tarafından güçlendirilerek iç kulaktaki salyangoz sıvısına iletilir. Sıvıdaki dalgalanma, Corti Organı'ndaki tüy hücrelerini hareket ettirir. Bu hareket, elektriksel sinyallere dönüştürülür ve işitme siniri yoluyla beyne gönderilir.
🔄 Yarım Daire Kanalları
Dalızın arkasından çıkan, birbirine dik üç adet halka şeklindeki tüptür. Her biri farklı bir düzlemde hareketi algılar.
- ⚖️ Görevi: Başımızın açısal (dönme) hareketlerini (örn. baş sallama, dönme) algılamak.
- 🏗️ Yapısı: Her kanalın tabanında, ampulla adı verilen geniş bir bölüm bulunur. Ampullaların içinde denilen yapılar vardır. Bu yapılar, tüy hücreleri ve üzerlerinde jelatinimsi bir kapakçıktan () oluşur.
- 💡 İşleyişi: Baş döndüğünde, kanalların içindeki sıvı (endolenf) harekete direnç gösterir ve kupulayı iter. Bu itme, alttaki tüy hücrelerini büker ve beyne "başım dönüyor" sinyali gönderir.
🎯 Özet Tablosu
- ✅ Dalız (Vestibül): Doğrusal hareket ve yerçekimi algısı. (Utrikül & Sakkül)
- ✅ Salyangoz (Koklea): İşitme. (Corti Organı)
- ✅ Yarım Daire Kanalları: Dönme/döngüsel hareket algısı. (Ampulla)
💡 Hatırlatma: İç kulak, hem işitme (salyangoz) hem de denge (dalız ve yarım daire kanalları) için hayati öneme sahiptir. Bu sistemlerdeki herhangi bir bozukluk, işitme kaybına veya baş dönmesi (vertigo) gibi denge problemlerine yol açabilir.
