İstiare, bir söz sanatıdır ve bir kavramı, özelliği veya durumu başka bir kavram, özellik veya durum üzerinden anlatmaktır. Benzetme amacı güdülür ancak benzetmedeki gibi doğrudan bir ilişki kurulmaz. Daha çok, anlatılmak istenen şeyin etkisini güçlendirmek, daha canlı ve çarpıcı hale getirmek için kullanılır.
Açık istiarede, sadece benzetilen (kendisine benzetilen) öğesi bulunur; benzetme unsurları (benzeyen, benzetme edatı, benzetme yönü) yer almaz. Bu, anlatımı daha dolaylı ve düşündürücü kılar.
Örnek 1: "Aslanlar kükredi meydanda."
Bu cümlede "aslanlar" kelimesi, aslında cesur savaşçıları temsil etmektedir. Savaşçıların cesaretleri ve güçleri, aslanların özellikleriyle ilişkilendirilmiştir. Burada sadece kendisine benzetilen (aslan) kullanıldığı için açık istiare vardır.
Örnek 2: "Gül soldu bahçemde."
Burada "gül" kelimesi, aslında sevilen bir kişiyi veya güzel bir anıyı temsil edebilir. Gülün solması, o kişinin kaybını veya o anının sona ermesini ifade eder. Yine, sadece kendisine benzetilen (gül) kullanıldığı için açık istiare mevcuttur.
Kapalı istiarede ise, sadece benzeyen (asıl anlatılmak istenen) bulunur; kendisine benzetilen belirtilmez ancak onunla ilgili bir özellik veya eylem benzeyene yüklenir. Bu durum, anlatımı daha yoğun ve derin kılar.
Örnek 1: "Umutlarım yeşerdi yeniden."
Bu cümlede "umutlarım" kelimesi benzeyendir. "Yeşermek" fiili, bitkilere özgü bir eylemdir ve umutların canlanması, gelişmesi anlamında kullanılmıştır. Kendisine benzetilen (bitki) belirtilmemiştir ancak "yeşermek" fiili sayesinde akla gelmektedir. Bu nedenle kapalı istiare vardır.
Örnek 2: "Kalbim ağlıyor sessizce."
Burada "kalbim" kelimesi benzeyendir. "Ağlamak" eylemi, insanlara özgü bir davranıştır ve kalbin üzüntüsünü ifade etmek için kullanılmıştır. Kendisine benzetilen (insan) belirtilmemiştir ancak "ağlamak" fiili sayesinde akla gelmektedir. Bu da kapalı istiare örneğidir.
