📚 Ketonların IUPAC Adlandırılması
Ketonlar, karbonil grubuna (-C=O) bağlı iki alkil/aril grubu içeren organik bileşiklerdir. IUPAC sistemine göre adlandırılırken şu kurallar izlenir:
🎯 Temel Adlandırma Kuralları
- ✅ Ana zincir seçilir ve karbonil karbonu bu zincire dahil edilir.
- ✅ Zincirdeki karbonlar numaralandırılırken, karbonil grubunun en küçük numarayı almasına dikkat edilir.
- ✅ Ana zincirin adının sonuna "-on" eki getirilir.
- ✅ Karbonil karbonunun konumu, adın başına rakamla belirtilir (propanon gibi küçük ketonlarda gerekmez).
🧪 Basit Keton Örnekleri
- 🔹 \( CH_3-CO-CH_3 \) → Propanon (yaygın adı: Aseton)
- 🔹 \( CH_3-CH_2-CO-CH_3 \) → 2-Bütanon
- 🔹 \( CH_3-CO-CH_2-CH_3 \) → 2-Bütanon (aynı bileşik)
➡️ Dallanmış Zincirli Ketonlar
Dallanma varsa, karbonil grubunun bulunduğu en uzun zincir ana zincir olarak seçilir:
- 💡 \( (CH_3)_2CH-CO-CH_3 \) → 3-Metil-2-bütanon
- 💡 \( CH_3-CH_2-CO-CH(CH_3)-CH_3 \) → 4-Metil-3-hekzanon
🔢 Siklik Ketonlar
Halkalı yapılarda karbonil grubu halkaya dahil ise, adın başına "siklo-" öneki getirilir:
- 🌀 Sikloheksanon → \( C_6H_{10}O \)
- 🌀 2-Metilsiklopentanon
📌 Fonksiyonel Grup Önceliği
Keton grubu, aynı molekülde alkol veya karboksilik asit gibi gruplarla birlikte bulunabilir. Bu durumda öncelik sırasına göre adlandırma yapılır:
- 🎯 Karboksilik asit > Aldehit > Keton > Alkol
- 💡 Örneğin, \( HO-CH_2-CO-CH_3 \) → 3-Hidroksi-2-bütanon
🧠 Özet
- 📌 En uzun zincir seçilir (karbonil dahil)
- 📌 Karbonil karbonuna en küçük numara verilir
- 📌 Son ek olarak "-on" kullanılır
- 📌 Dallanmalar ve diğer gruplar ön ek olarak belirtilir
