Kimya laboratuvarlarında, endüstride ve günlük hayatta karşılaştığımız kimyasal maddelerin tehlikelerini anlamak için standartlaştırılmış uyarı işaretleri kullanılır. Bu işaretler, o maddeyi kullanırken dikkat etmemiz gerekenleri ve olası tehlikeleri bize sembollerle anlatır.
İşaret: Bir alev sembolü.
Anlamı: Bu işaret, maddenin kolayca alev alabileceğini ve yangın tehlikesi oluşturduğunu gösterir. Hava ile temasında veya bir kıvılcım karşısında tutuşabilir.
Örnek Maddeler: Aseton, etanol, benzin, tiner.
Alınacak Önlemler: Ateş, kıvılcım ve sıcak yüzeylerden uzak tutulmalıdır.
İşaret: Bir maddenin el ve metal bir yüzeyi aşındırdığını gösteren resim.
Anlamı: Bu işaret, maddenin canlı doku (cilde, gözlere) ve/veya metallere temas ettiğinde tahriş edici, aşındırıcı ve zarar verici olduğunu belirtir.
Örnek Maddeler: Sülfürik asit, sodyum hidroksit (kostik), amonyak.
Alınacak Önlemler: Eldiven ve gözlük gibi koruyucu ekipman kullanılmalı, temas halinde bol su ile yıkanmalıdır.
İşaret: Patlayan bir bomba sembolü.
Anlamı: Bu maddenin ısı, sürtünme, darbe veya diğer kimyasallarla teması sonucu patlayabileceğini ifade eder. Patlama, şiddetli bir şekilde gaz, ısı ve basınç açığa çıkarır.
Örnek Maddeler: Nitrogliserin, trinitrotoluen (TNT), bazı peroksitler.
Alınacak Önlemler: Darbe, sürtünme, kıvılcım ve ısıdan uzak tutulmalıdır.
İşaret: Bir kafatası ve çapraz kemik sembolü.
Anlamı: Bu işaret, maddenin az miktarda bile solunması, yutulması veya deriye emilmesi durumunda ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini, hatta ölüme neden olabileceğini gösterir.
Örnek Maddeler: Siyanür, cıva, arsenik bileşikleri.
Alınacak Önlemler: Mutlaka çeker ocakta çalışılmalı, eldiven ve maske kullanılmalı, kesinlikle yemek-içmekten uzak durulmalıdır.
İşaret: Bir ünlem işareti (!).
Anlamı: Toksik maddelerden daha az tehlikeli olmakla birlikte, bu maddenin sağlığa zararlı olabileceğini belirtir. Ciltte, gözlerde veya solunum yollarında tahrişe, alerjik reaksiyonlara veya uyuşukluğa neden olabilir.
Örnek Maddeler: Bazı çözücüler, tiner, kloroform.
Alınacak Önlemler: İyi havalandırılan yerlerde kullanılmalı ve koruyucu ekipman giyilmelidir.
İşaret: Alevin üzerinde bir daire içinde "O" harfi.
Anlamı: Bu maddenin kendisi yanıcı olmasa da, özellikle yanıcı maddelerle reaksiyona girerek yangını başlatabileceğini veya şiddetlendirebileceğini gösterir. Oksijen sağlayarak yanma reaksiyonunu hızlandırır.
Örnek Maddeler: Hidrojen peroksit, potasyum nitrat, sodyum perklorat.
Alınacak Önlemler: Yanıcı ve tutuşucu maddelerden ayrı ve uzakta saklanmalıdır.
İşaret: Bir ağaç ve balığın üzerinde bir çarpı işareti bulunan sembol.
Anlamı: Bu maddenin su, toprak veya hava gibi doğal ortamlara karışması durumunda ekosistem için zehirli ve zararlı etkileri olabileceğini ifade eder. Uzun süreli zarara yol açabilir.
Örnek Maddeler: Ağır metaller (cıva, kurşun), bazı pestisitler, PCB'ler.
Alınacak Önlemler: Kesinlikle lavaboya veya çöpe dökülmemeli, özel atık yönetimi prosedürlerine uyulmalıdır.
Sonuç: Bu uyarı işaretlerini tanımak ve anlamak, kimyasallarla güvenli bir şekilde çalışmanın ilk ve en önemli adımıdır. Bir kimyasalın üzerindeki işareti gördüğünüzde, onun potansiyel tehlikelerini hemen anlayabilir ve gerekli güvenlik önlemlerini alabilirsiniz.
