Korelasyon (İlişkisel) yöntem nedir

Question

Korelasyon yöntemini araştırma yöntemleri konusunda çalışırken anlamakta zorlanıyorum. İki değişken arasındaki ilişkinin yönünü ve gücünü ölçtüğünü biliyorum ama bunun neden bir deney kadar kesin sonuçlar vermediğini tam olarak kavrayamadım. Örneğin, ilişki olmasının neden-o-sonuç anlamına gelmediğini bana basitçe açıklar mısınız?

Answer 1

📊 Korelasyon (İlişkisel) Yöntem Nedir?

Korelasyon yöntemi, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkinin yönünü ve gücünü ölçmek için kullanılan istatistiksel bir tekniktir. Bu yöntem, değişkenlerin birlikte nasıl değiştiğini anlamamıza yardımcı olur. 🎯

🔍 Temel Prensip

Korelasyon analizi, bir değişkendeki artış veya azalışın, diğer bir değişkende sistematik bir artışa veya azalışa yol açıp açmadığını inceler. Ancak çok önemli bir noktayı vurgulamak gerekir:

⚠️ Korelasyon, Nedensellik Anlamına Gelmez!

Yani iki değişken arasında güçlü bir ilişki olması, birinin diğerinin nedeni olduğu anlamına gelmez. Sadece bir ilişki olduğunu gösterir.

📈 Korelasyon Katsayısı (r)

İlişkinin gücü ve yönü, korelasyon katsayısı ile ölçülür. Bu katsayı -1 ile +1 arasında değerler alır.

• ➡️ Pozitif Korelasyon (0 < r ≤ 1): Bir değişken artarken diğeri de artar. Örn.: Çalışma saati ile sınav notu.
• ⬅️ Negatif Korelasyon (-1 ≤ r < 0): Bir değişken artarken diğeri azalır. Örn.: Stres seviyesi ile uyku kalitesi.
• ⏺️ Sıfır Korelasyon (r ≈ 0): Değişkenler arasında herhangi bir doğrusal ilişki yoktur.

💪 İlişkinin Gücü

• 🎯 Güçlü İlişki: |r| > 0.7
• ✅ Orta Şiddette İlişki: 0.5 < |r| < 0.7
• 📉 Zayıf İlişki: |r| < 0.5
• ➖ İlişki Yok: |r| ≈ 0

🧮 En Yaygın Korelasyon Türü: Pearson Korelasyonu

En sık kullanılan yöntem, Pearson Korelasyon Katsayısı'dır. İki sürekli ve normal dağılıma sahip değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi ölçer.

Formülü şu şekildedir:

\( r_{xy} = \frac{\sum_{i=1}^{n}(x_i - \bar{x})(y_i - \bar{y})}{\sqrt{\sum_{i=1}^{n}(x_i - \bar{x})^2 \sum_{i=1}^{n}(y_i - \bar{y})^2}} \)

Burada \( \bar{x} \) ve \( \bar{y} \) değişkenlerin ortalamalarını temsil eder.

📝 Örnek Senaryolar

• ✅ Pozitif Korelasyon Örneği: "Bir öğrencinin derse devam oranı arttıkça, not ortalamasının da artması."
• ❌ Negatif Korelasyon Örneği: "Telefon kullanım süresi arttıkça, kitap okuma süresinin azalması."
• 💡 Uyarı Örneği (Nedensellik Değil!): "Dondurma satışlarındaki artış ile boğulma vakalarındaki artış arasında pozitif korelasyon vardır. Bu, dondurmanın boğulmaya neden olduğu anlamına gelmez. Asıl neden, sıcak hava (yaz mevsimi) olabilir."

🎯 Ne İçin Kullanılır?

Korelasyon yöntemi, psikolojiden ekonomiye, mühendislikten sosyal bilimlere kadar birçok alanda hipotez oluşturmak, değişkenler arasındaki bağlantıyı keşfetmek ve daha ileri analizler için bir temel atmak amacıyla yaygın olarak kullanılır. 📚