KPSS İktisat: Ticaret Politikaları ve Uygulamaları

Question

Ticaret politikaları ve uygulamaları çok karışık geliyor. Hangi politikalar ne işe yarıyor, pratikte nasıl uygulanıyor? Örneklerle anlatılırsa daha iyi anlarım.

Answer 1

🌍 Dış Ticaret Teorileri

• 🏛️ Merkantilizm: İhracatı teşvik edip ithalatı kısıtlayarak ülke hazinesini altın ve gümüşle doldurmayı amaçlar. Sıfır toplamlı bir oyun olarak görür, bir ülkenin kazancı diğerinin kaybıdır.
• 🌾 Mutlak Üstünlük Teorisi (Adam Smith): Bir ülke, bir malı diğer ülkeye göre daha az kaynak kullanarak üretebiliyorsa, o malda mutlak üstünlüğe sahiptir. Her ülke mutlak üstün olduğu malda uzmanlaşmalı ve ticaret yapmalıdır.
• ⚙️ Karşılaştırmalı Üstünlük Teorisi (David Ricardo): Bir ülke, bir malı diğer ülkeye göre daha düşük fırsat maliyetiyle üretebiliyorsa, o malda karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Ticaret, her ülkenin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu malda uzmanlaşmasıyla gerçekleşir.
• 📊 Heckscher-Ohlin Teorisi: Ülkeler, bolca sahip oldukları üretim faktörlerini yoğun olarak kullanan malları ihraç ederler ve kıt olan faktörleri yoğun olarak kullanan malları ithal ederler. Örneğin, sermaye zengini bir ülke sermaye yoğun malları ihraç eder.
• ⏳ Ürün Döngüsü Teorisi (Raymond Vernon): Yeni bir ürün önce yenilikçi ülkede üretilir ve ihraç edilir. Daha sonra ürün standartlaştıkça üretim, düşük maliyetli ülkelere kayar ve yenilikçi ülke ithalatçı konumuna geçer.
• 💎 Rekabetçi Üstünlük Teorisi (Michael Porter): Bir ülkenin endüstrilerinin rekabet gücü, faktör koşulları, talep koşulları, ilgili ve destekleyici endüstriler ile firma stratejisi, yapısı ve rekabeti gibi faktörlerin etkileşimiyle belirlenir.

🚧 Ticaret Politikası Araçları

• 💰 Tarifeler (Gümrük Vergileri): İthal edilen mallara uygulanan vergilerdir. İthalatı azaltır, yerli üretimi korur ve devlet gelirini artırır.
  • 🧱 Ad valorem: Malın değerine göre belirlenen vergi oranıdır.
  • 📦 Spesifik: Malın miktarına göre belirlenen vergi oranıdır.
  • ⚖️ Bileşik: Ad valorem ve spesifik vergilerin birleşimidir.
• 🚫 Kotalar: İthal edilebilecek mal miktarını sınırlayan düzenlemelerdir. İthalatı kısıtlar ve yerli üreticileri korur.
• 🎗️ Gönüllü İhracat Kısıtlamaları (VER): İhracatçı ülkenin, ithalatçı ülkenin baskısıyla ihracatını gönüllü olarak sınırlamasıdır.
• 💸 Sübvansiyonlar: Devletin yerli üreticilere sağladığı mali desteklerdir. İhracatı teşvik eder ve yerli üretimi artırır.
• 🎯 Damping: Bir firmanın malını, iç piyasa fiyatının altında veya maliyetinin altında bir fiyata ihraç etmesidir. Amaç, dış pazarda pay kazanmaktır.
• 🛡️ Standartlar: Ürünlerin belirli kalite, güvenlik veya sağlık standartlarına uygun olmasını gerektiren düzenlemelerdir. İthalatı engelleyebilir.
• 📜 İthalat Lisansları: İthalat yapmak için devletten alınan izinlerdir. İthalatı kontrol altında tutmayı sağlar.
• ✍️ Menşe Kuralları: Bir ürünün hangi ülkede üretildiğini belirleyen kurallardır. Gümrük vergileri ve ticaret politikaları açısından önemlidir.

⚖️ Ticaret Politikalarının Etkileri

• ➕ Tüketici Refahı:
  • 📉 Tarifeler ve kotalar, fiyatları yükselterek tüketici refahını azaltır.
  • 📈 Serbest ticaret, fiyatları düşürerek tüketici refahını artırır.
• 🏭 Üretici Refahı:
  • 📈 Tarifeler ve kotalar, yerli üreticilerin üretimini ve kârını artırarak üretici refahını artırır.
  • 📉 Serbest ticaret, rekabeti artırarak bazı yerli üreticilerin zarar görmesine neden olabilir.
• 💰 Devlet Geliri:
  • 🪙 Tarifeler, devlet için gelir kaynağıdır.
  • 📉 Kotalar, devlet geliri sağlamaz (eğer lisans satışı yapılmıyorsa).
• 🌍 Küresel Refah:
  • 📉 Korumacı ticaret politikaları, küresel refahı azaltır.
  • 📈 Serbest ticaret, kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlayarak küresel refahı artırır.

🤝 Uluslararası Ticaret Anlaşmaları

• 🌍 Dünya Ticaret Örgütü (WTO): Uluslararası ticaret kurallarını belirleyen ve ticaret anlaşmazlıklarını çözen bir örgüttür. Ayrımcılık yapmama, şeffaflık ve ticaret engellerini azaltma ilkelerine dayanır.
• 🤝 Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA): İki veya daha fazla ülke arasında ticaret engellerini kaldıran anlaşmalardır. Gümrük vergileri ve kotalar kaldırılır.
• 🏛️ Gümrük Birlikleri: Üye ülkeler arasında gümrük vergileri kaldırılır ve üçüncü ülkelere karşı ortak bir gümrük tarifesi uygulanır.
• common Ortak Pazarlar: Gümrük birliğine ek olarak, sermaye ve işgücünün serbest dolaşımını da sağlar.
• 💶 Ekonomik Birlikler: Ortak pazara ek olarak, üye ülkeler arasında ekonomik politikaların koordinasyonunu ve uyumlaştırılmasını içerir.

🛡️ Korumacılık Argümanları

• 👶 Bebek Endüstri Argümanı: Yeni gelişen endüstrilerin, rekabet edebilecek düzeye gelene kadar korunması gerektiğini savunur.
• 🛡️ Ulusal Güvenlik Argümanı: Savunma sanayi gibi stratejik sektörlerin korunması gerektiğini savunur.
• ⚖️ Anti-Damping Argümanı: Damping uygulayan ülkelere karşı önlem alınması gerektiğini savunur.
• 💼 İstihdamı Koruma Argümanı: İthalatı kısıtlayarak yerli istihdamın korunabileceğini savunur.
• 🔁 Misilleme Argümanı: Diğer ülkelerin uyguladığı korumacı politikalara karşı misilleme yapılması gerektiğini savunur.