🍎 Merkantilizm: İhracatı teşvik edip, ithalatı kısıtlayarak ülke zenginliğini artırmayı hedefler. Altın ve gümüş rezervlerini biriktirmek önemlidir.
🍎 Mutlak Üstünlük Teorisi (Adam Smith): Bir ülke, bir malı diğer ülkeye göre daha ucuza üretebiliyorsa, o malda mutlak üstünlüğe sahiptir. Her ülke, mutlak üstünlüğe sahip olduğu malları üretip ihraç etmelidir.
🍎 Karşılaştırmalı Üstünlük Teorisi (David Ricardo): Bir ülke, her malı diğer ülkeye göre daha ucuza üretemese bile, göreceli olarak daha ucuza üretebildiği mallarda uzmanlaşmalıdır. Fırsat maliyeti kavramı önemlidir.
🍎 Heckscher-Ohlin Teorisi: Ülkelerin sahip olduğu faktör donanımlarına (emek, sermaye, doğal kaynaklar) göre uzmanlaşması gerektiğini savunur. Bol olan faktör yoğun malların ihracatı, kıt olan faktör yoğun malların ithalatı yapılır.
🍎 Ürün Döngüsü Teorisi (Raymond Vernon): Bir ürünün yaşam döngüsü boyunca üretim yerinin değiştiğini savunur. Yenilikçi ülke önce ürünü ihraç eder, sonra diğer ülkeler de üretmeye başlayınca ithalatçı duruma düşebilir.
📜 Uluslararası Anlaşmalar ve Kuruluşlar
🤝 GATT (General Agreement on Tariffs and Trade): Tarifeleri azaltarak uluslararası ticareti serbestleştirmeyi amaçlayan bir anlaşmadır. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)'nün temelini oluşturmuştur.
🤝 DTÖ (Dünya Ticaret Örgütü): Uluslararası ticaret kurallarını belirleyen ve ticaret anlaşmazlıklarını çözen bir kuruluştur. En çok kayrılan ülke ilkesi ve ulusal muamele ilkesi gibi temel prensiplere sahiptir.
🤝 IMF (Uluslararası Para Fonu): Üye ülkelere ekonomik istikrarı sağlamak ve ödemeler dengesi sorunlarını çözmek için mali destek sağlar.
🤝 Dünya Bankası: Gelişmekte olan ülkelere kalkınma projeleri için kredi ve teknik yardım sağlar.
🤝 OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü): Pazar ekonomisi ilkelerini benimseyen ülkeler arasında işbirliğini teşvik eder.
📊 Dış Ticaret Politikası Araçları
💰 Tarife (Gümrük Vergisi)
🍎 İthal edilen mallara uygulanan vergidir. Yerli üreticileri korumak, devlet gelirini artırmak ve tüketimi azaltmak gibi amaçlarla kullanılır.
🍎 Ad valorem tarife: Malın değerine göre alınan vergidir.
🍎 Spesifik tarife: Malın miktarına göre alınan vergidir.
🚫 Kota
🍎 İthal edilebilecek mal miktarını sınırlayan bir uygulamadır. Yerli üreticileri koruma amacı güder.
🛡️ Gönüllü İhracat Kısıtlaması
🍎 İhracatçı ülkenin, ithalatçı ülkenin baskısıyla ihracatını gönüllü olarak kısıtlamasıdır.
💸 Sübvansiyon
🍎 Devletin, yerli üreticilere sağladığı mali destektir. Üretimi teşvik etmek ve rekabet gücünü artırmak amaçlanır.
🚧 Teknik Engeller
🍎 Ürün standartları, sağlık ve güvenlik düzenlemeleri gibi, ticareti kısıtlayıcı etkileri olabilen uygulamalardır.
⚖️ Dış Ticaret Anlaşmazlıkları ve Çözüm Yolları
🍎 İki ülke arasında ticaretle ilgili bir anlaşmazlık olduğunda, DTÖ'nün anlaşmazlık çözme mekanizmaları devreye girebilir.
🍎 Arabuluculuk, uzlaşma ve tahkim gibi yöntemlerle anlaşmazlıklar çözülmeye çalışılır.
📈 Dış Ticaretin Ekonomik Etkileri
🍎 Ekonomik büyüme, istihdam artışı ve gelir dağılımı gibi alanlarda önemli etkilere sahiptir.
🍎 İhracat, ekonomik büyümeyi desteklerken, ithalat rekabeti artırarak verimliliği teşvik edebilir.
