Fizikte en sık karıştırılan kavramlardan ikisi kütle ve ağırlıktır. Gelin, bu iki önemli büyüklüğü net bir şekilde ayıralım:
Bir cismin içerdiği madde miktarıdır.
Evrenin her yerinde sabittir, değişmez.
Skaler bir büyüklüktür (yönü yoktur).
Uluslararası Birim Sistemi'ndeki (SI) birimi kilogram (kg)'dır.
Bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetidir.
Bulunduğu konuma ve yer çekimi ivmesine ($g$) göre değişir.
Vektörel bir büyüklüktür (yönü vardır, yerin merkezine doğrudur).
SI birimi Newton (N)'dur.
Formülü: $W = m \times g$
Şimdi, kütlesi 50 kg olan bir kişinin, farklı yer çekimi ivmelerine sahip A, B ve C konumlarındaki kütlesini ve ağırlığını inceleyelim.
Dünya üzerinde deniz seviyesinde, ortalama yer çekimi ivmesi yaklaşık olarak $g_A \approx 9.81\ m/s^2$ (veya $N/kg$) kabul edilir.
$W_A = m \times g_A$
$W_A = 50\ kg \times 9.81\ m/s^2$
$W_A = 490.5\ N$
Bu konumda kişinin ağırlığı 490.5 Newton'dur.
Dünya'nın merkezinden uzaklaştıkça yer çekimi ivmesi azalır. Yüksek bir dağın zirvesinde, deniz seviyesine göre $g$ değeri biraz daha düşüktür. Örneğin, $g_B \approx 9.79\ m/s^2$ alalım.
$W_B = m \times g_B$
$W_B = 50\ kg \times 9.79\ m/s^2$
$W_B = 489.5\ N$
Bu konumda kişinin ağırlığı 489.5 Newton'dur. Görüldüğü gibi, deniz seviyesine göre biraz daha azdır.
Ay'ın kütlesi ve yarıçapı Dünya'dan çok daha küçüktür, bu nedenle yüzeyindeki yer çekimi ivmesi de çok daha düşüktür. Ay'daki yer çekimi ivmesi, Dünya'dakinin yaklaşık 1/6'sı kadardır. $g_C \approx 1.62\ m/s^2$ alalım.
$W_C = m \times g_C$
$W_C = 50\ kg \times 1.62\ m/s^2$
$W_C = 81\ N$
Ay yüzeyinde kişinin ağırlığı sadece 81 Newton'dur. Bu durum, astronotların Ay'da neden daha hafif hissettiğini ve daha yükseğe zıplayabildiğini açıklar.
Unutmayın, kütle sizin "ne kadar madde" olduğunuzu, ağırlık ise o maddenin "ne kadar çekildiğini" ifade eder!