Halit Ziya Uşaklıgil'in kaleme aldığı Mai ve Siyah, Türk edebiyatının kilometre taşlarından biridir. Bu eser, hem yazarın hem de döneminin edebi anlayışını yansıtan bir şaheser olarak kabul edilir.
Halit Ziya Uşaklıgil (1866-1945), Servet-i Fünun döneminin en önemli romancısı ve modern Türk romanının kurucusu olarak bilinir. Mai ve Siyah, onun en tanınmış eserlerinden biridir.
Mai ve Siyah, kesinlikle Servet-i Fünun Edebiyatı (Edebiyat-ı Cedide) dönemine aittir. Bu dönem 1896-1901 yılları arasında etkili olmuştur. Roman, ilk olarak 1897-1898 yıllarında Servet-i Fünun dergisinde tefrika edilmiş, 1899'da ise kitap olarak basılmıştır.
Roman, idealist bir genç olan Ahmet Cemil'in hayallerinin ("mai" - mavi) ile karşılaştığı acı gerçeklerin ("siyah") arasındaki çatışmayı anlatır. Ahmet Cemil, büyük bir edebi eser yazma hayali kurarken, hayatın sert gerçekleri onu yavaş yavaş hayal kırıklığına uğratır.
Mai ve Siyah, Halit Ziya Uşaklıgil'in Servet-i Fünun döneminde kaleme aldığı, Türk edebiyatının ilk modern roman örneklerinden biridir. Eser, döneminin dil özelliklerini, temalarını ve edebi anlayışını mükemmel şekilde yansıtarak günümüzde hala önemini koruyan bir klasik haline gelmiştir.
Edebiyat tarihi açısından baktığımızda, Mai ve Siyah'ı anlamak, Servet-i Fünun dönemini ve Türk romanının gelişim evrelerini anlamak için bir anahtardır.
