Bu ders notunda, atmosfer biliminin ve coğrafyanın temel kavramlarından biri olan maksimum nem (doyma miktarı) konusunu ele alacağız. Konuyu adım adım, örneklerle ve formüllerle öğreneceğiz.
Maksimum nem, belirli bir sıcaklıkta 1 metreküp havanın taşıyabileceği su buharı miktarının gram cinsinden en üst sınırıdır. Başka bir deyişle, havanın artık daha fazla su buharı alamayacağı, yani doyma noktasına ulaştığı andaki nem miktarıdır.
Bu kavram, hava kütlelerinin nem kapasitesini anlamak, yağış oluşumunu tahmin etmek ve bağıl nem hesaplamak için hayati öneme sahiptir.
Maksimum nem ile sıcaklık arasında doğru orantı vardır. Bu, fiziksel bir yasadır.
0°C sıcaklıkta → ~5 gr/m³
10°C sıcaklıkta → ~9 gr/m³
20°C sıcaklıkta → ~17 gr/m³
30°C sıcaklıkta → ~30 gr/m³
Görüldüğü gibi sıcaklık 10°C'den 30°C'ye çıktığında, havanın nem taşıma kapasitesi yaklaşık 3 katına çıkmaktadır.
Maksimum nem, diğer nem türleriyle birlikte değerlendirilir. İşte temel formüller:
1 m³ havanın içerdiği gerçek su buharı miktarıdır (gr/m³).
Havadaki gerçek nem miktarının (Mutlak Nem), o sıcaklıktaki maksimum neme oranının yüzde olarak ifadesidir.
Formülü şu şekildedir:
Bağıl Nem (%) = (Mutlak Nem / Maksimum Nem) x 100
Soru: 20°C'deki bir hava kütlesinin mutlak nemi 8.5 gr/m³'tür. Bu sıcaklıkta maksimum nem 17 gr/m³ olduğuna göre, bağıl nem yüzde kaçtır?
Çözüm:
Bağıl Nem = (8.5 / 17) x 100 = 0.5 x 100 = %50
Bu, havanın su buharı kapasitesinin yarısını doldurduğu anlamına gelir.
Hava soğuduğunda maksimum nemi düşer. Eğer havanın içindeki mevcut su buharı (mutlak nem), bu yeni düşük maksimum nem değerini aşarsa, fazla su buharı yoğuşarak yağış (yağmur, kar, sis, çiy) olarak yeryüzüne döner.
Sonuç: Maksimum nem, havanın "nem taşıma kapasitesi" olarak düşünülebilir. Bu kapasite sıcaklıkla değişir ve atmosferik olayları anlamak için bu dinamik ilişkiyi kavramak şarttır. Bir sonraki konumuz olan "Bağıl Nem ve Günlük Hayattaki Etkileri"nde bu bilgilerimizi daha da derinleştireceğiz.
