Mantarlar Aleminin Genel Özellikleri
Mantarlar, bitkilerden ve hayvanlardan ayrı özelliklere sahip olan, ökaryot canlılardan oluşan büyük bir alemdir. Genellikle ormanlık alanlarda, toprakta, suda ve hatta canlıların üzerinde bile yaşayabilirler.
Hücre Yapıları
- Mantarların hücreleri, kitin adı verilen sağlam bir maddeden yapılmış bir hücre duvarına sahiptir. Bu özellikleriyle bitkilerden (selüloz duvar) ayrılırlar.
- Hücrelerinde gerçek bir çekirdek ve zarla çevrili organeller bulunur (ökaryot yapı).
- Depo polisakkaritleri genellikle glikojendir. Bu özellik hayvanlara benzer.
Beslenme Şekilleri
Mantarlar kendi besinlerini üretemezler, yani fotosentez yapamazlar. Bu nedenle heterotrof canlılardır. Beslenme şekillerine göre üç gruba ayrılırlar:
- Çürükçül (Saprofit) Mantarlar: Toprakta bulunan organik atıkları (ölü bitki ve hayvan artıkları) parçalayarak beslenirler. Doğadaki madde döngüsünde çok önemli bir rol oynarlar.
- Parazit Mantarlar: Canlı bir konakçının (bitki veya hayvan) üzerinde yaşar ve ondan beslenirler. Konakçıya zarar verirler. İnsanlarda saçkıran, pamukçuk gibi hastalıklara neden olurlar.
- Simbiyotik (Ortak Yaşam) Mantarlar: Bir alg ile birleşerek likenleri oluştururlar. Veya bazı bitkilerin kökleriyle mikoriza adı verilen bir ilişki kurarak bitkinin sudan mineral ve su emilimini artırırken, karşılığında bitkiden organik besin alırlar.
Üreme
Mantarlar hem eşeysiz hem de eşeyli yollarla çoğalabilirler. Eşeysiz üreme, vejetatif hif parçalarıyla veya spor adı verilen özel yapıların oluşturulmasıyla gerçekleşir. Sporlar, rüzgar, su veya hayvanlarla taşınarak mantarların yayılmasını sağlar.
Vücut Yapıları
Mantarların vücudu, hif adı verilen ipliksi yapıların bir araya gelmesiyle oluşur. Hiflerin birleşmesiyle oluşan yumağa ise miselyum denir. Mantarların toprak altında gördüğümüz asıl büyük kısmı miselyumdur. Toprak üstüne çıkarak bildiğimiz şapkalı mantar formunu oluşturan kısım ise üreme organıdır.
Mantarların Sınıflandırılması
- Küf Mantarları: Ekmek, peynir gibi besinlerin üzerinde üreyen, çıplak gözle görülebilen renkli kadifemsi örtüler oluştururlar.
- Maya Mantarları: Tek hücreli mantarlardır. Tomurcuklanarak çoğalırlar. Ekmek, alkollü içki üretimi ve biyoteknolojide önemlidirler.
- Şapkalı Mantarlar: Ormanlarda yetişen, bildiğimiz mantar formundaki türlerdir. Yenilebilen ve zehirli türleri bulunur, bu nedenle doğadan bilinçsizce toplanmamalıdır.
- Parazit Mantarlar: Canlılarda hastalıklara neden olurlar.
Sonuç olarak mantarlar, ekolojik dengedeki rolleri, endüstrideki kullanımları ve bazı türlerinin besin kaynağı olmasıyla Dünya için vazgeçilmez bir canlı grubudur.
