Kesirler, günlük hayatımızın her yerinde karşımıza çıkan, bir bütünün parçalarını ifade etmenin en temel yoludur. Pastayı dilimlerken, bir bardak suyu doldururken ya da bir pizzayı paylaşırken aslında hep kesirlerle iç içeyiz. Bu yazıda, kesirlerin ne olduğunu, nasıl yazıldığını ve onlarla nasıl işlem yapıldığını adım adım öğreneceğiz.
Kesir, bir bütünün eşit parçalarından birini veya birkaçını ifade eden matematiksel bir ifadedir. Bir kesirde iki temel bölüm bulunur:
Örneğin, 1/2 (bir bölü iki) kesri, bir bütünün iki eşit parçaya bölündüğünü ve bu parçalardan birinin alındığını ifade eder.
Kesirler, pay ve payda arasına yatay bir çizgi (kesir çizgisi) konularak yazılır. Pay kesir çizgisinin üstünde, payda ise altında yer alır.
Örnekler:
Kesirlerde toplama yapabilmek için öncelikle paydaların eşit olması gerekir. Eğer paydalar eşit değilse, kesirler genişletilerek veya sadeleştirilerek paydalar eşitlenir.
Aynı Paydalı Kesirleri Toplama:
Paydalar eşitse, paylar toplanır ve sonuç pay olarak yazılır. Payda ise aynen kalır.
Örnek: 1/5 + 2/5 = (1+2)/5 = 3/5
Farklı Paydalı Kesirleri Toplama:
Paydalar farklıysa, öncelikle paydalar eşitlenir. Bunun için kesirler uygun sayılarla genişletilir veya sadeleştirilir. Daha sonra aynı paydalı kesirlerde olduğu gibi toplama işlemi yapılır.
Örnek: 1/2 + 1/3 = (3/6) + (2/6) = (3+2)/6 = 5/6
Kesirlerde çıkarma işlemi de toplama işlemine benzer şekilde yapılır. Yine öncelikle paydaların eşit olması gerekir. Eğer paydalar eşit değilse, kesirler genişletilerek veya sadeleştirilerek paydalar eşitlenir.
Aynı Paydalı Kesirleri Çıkarma:
Paydalar eşitse, paylar çıkarılır ve sonuç pay olarak yazılır. Payda ise aynen kalır.
Örnek: 4/7 - 1/7 = (4-1)/7 = 3/7
Farklı Paydalı Kesirleri Çıkarma:
Paydalar farklıysa, öncelikle paydalar eşitlenir. Daha sonra aynı paydalı kesirlerde olduğu gibi çıkarma işlemi yapılır.
Örnek: 2/3 - 1/4 = (8/12) - (3/12) = (8-3)/12 = 5/12
Kesirlerde çarpma işlemi, toplama ve çıkarma işlemlerine göre daha basittir. Paylar paylarla, paydalar paydalarla çarpılır.
Örnek: 2/3 x 1/2 = (2x1)/(3x2) = 2/6 = 1/3
Kesirlerde bölme işlemi yapılırken, birinci kesir aynen yazılır, ikinci kesir ters çevrilir ve çarpılır.
Örnek: 3/4 ÷ 1/2 = 3/4 x 2/1 = (3x2)/(4x1) = 6/4 = 3/2
Umarım bu yazı, kesirler konusunu anlamanıza yardımcı olmuştur. Matematik yolculuğunuzda başarılar dilerim!