🎯 Mayoz Bölünme Nedir?
Mayoz bölünme, eşeyli üreme için gereken üreme hücrelerini (gametleri) oluşturan özel bir hücre bölünmesidir. Bu bölünme sayesinde, bir hücreden kromozom sayısı yarıya inmiş dört yeni hücre meydana gelir.
📌 Mayozun Amacı ve Önemi
- ✅ Kromozom sayısının sabit kalmasını sağlar: İnsan vücut hücrelerinde 46 kromozom (2n) bulunur. Mayoz sonucu oluşan sperm ve yumurta hücrelerinde ise bu sayı 23'tür (n). Döllenme ile bu iki hücre birleştiğinde, bebeğin kromozom sayısı tekrar 46'ya çıkar.
- ✅ Genetik çeşitlilik yaratır: Mayoz sırasında gerçekleşen "krossing-over" (parça değişimi) ve kromozomların rastgele dağılması, her bir gametin genetik olarak birbirinden farklı olmasını sağlar. Bu da tür içindeki çeşitliliğin temel kaynağıdır.
🧬 Mayoz Bölünmenin Evreleri
Mayoz bölünme, Mayoz I ve Mayoz II olmak üzere iki ardışık bölünmeden oluşur.
🔬 Mayoz I (Redüksiyon Bölünme)
Bu bölünmede kromozom sayısı yarıya indirgenir.
- Profaz I: Kromozomlar belirginleşir, homolog kromozomlar yan yana gelir ve krossing-over (parça değişimi) gerçekleşir. Bu, genetik çeşitliliğin en önemli nedenidir.
- Metafaz I: Homolog kromozom çiftleri hücrenin ekvator düzleminde sıralanır.
- Anafaz I: Homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilir. (Kromatitler ayrılmaz!)
- Telofaz I: Kutuplara çekilen kromozomların etrafında çekirdek zarı oluşur ve sitoplazma bölünmesi (sitokinez) gerçekleşir. Sonuçta, kromozom sayısı yarıya inmiş iki hücre oluşur.
🔬 Mayoz II (Eşey Bölünme)
Bu bölünme, mitoza benzer ve birinci bölünmeden gelen hücrelerin kromatitlerini ayırmak için gerçekleşir.
- Profaz II: Yeni hücrelerdeki kromozomlar tekrar belirginleşir.
- Metafaz II: Kromozomlar hücrenin ekvatorunda tek sıra halinde dizilir.
- Anafaz II: Kardeş kromatitler birbirinden ayrılarak zıt kutuplara hareket eder.
- Telofaz II: Kutuplara çekilen kromatitlerin etrafında çekirdek zarı oluşur ve sitokinez ile bölünme tamamlanır. Toplamda, kromozom sayısı yarıya inmiş dört adet haploit (n) hücre oluşur.
⚖️ Mayoz ile Mitoz Arasındaki Farklar
- 🎯 Amaç: Mayoz üreme hücrelerini, mitoz ise vücut hücrelerini oluşturur.
- 🧬 Sonuç: Mayozdan 4 haploit (n) hücre, mitozdan ise 2 diploit (2n) hücre oluşur.
- 🔄 Krossing-over: Mayoz I'de gerçekleşir ve genetik çeşitlilik sağlar, mitozda gerçekleşmez.
- 👥 Homolog Kromozom Ayrılması: Mayoz I'de homolog kromozomlar ayrılır, mitozda ise kardeş kromatitler ayrılır.
