Mekanik Nedir?
Mekanik, kuvvetlerin etkisi altında cisimlerin nasıl hareket ettiğini ve dengede kaldığını inceleyen fizik biliminin bir alt dalıdır. Kısacası, hareketi ve dengeyi anlamaya çalışır. Günlük hayatta gördüğümüz birçok olay, mesela bir topun yuvarlanması, bir arabanın hareket etmesi veya bir binanın ayakta durması, mekaniğin konusudur.
Mekaniğin Temel Kavramları
Mekaniği anlamak için bilmemiz gereken bazı temel kavramlar vardır:
- Kütle: Bir cismin içerdiği madde miktarıdır. Kilogram (kg) birimi ile ölçülür.
- Kuvvet: Duran bir cismi hareket ettiren, hareket halindeki cismi durduran veya cisimlerin şeklini değiştiren etkidir. Newton (N) birimi ile ölçülür.
- Hareket: Bir cismin sabit bir noktaya göre zamanla yer değiştirmesidir.
- Denge: Bir cisme etki eden net kuvvetin sıfır olması durumudur. Bu durumda cisim ya durur ya da sabit hızla hareket eder.
Mekanik Hangi Alt Dallara Ayrılır?
Mekanik, incelediği cisimlere ve hızlara göre genellikle iki ana alt dala ayrılır:
1. Klasik Mekanik (Newton Mekaniği)
Günlük hayatta karşılaştığımız, ışık hızından çok daha yavaş hareket eden cisimlerin hareketlerini inceler. Arabalar, toplar, uçaklar ve gezegenlerin hareketi bu dalın konusudur. Klasik mekanik de kendi içinde ikiye ayrılır:
- Statik: Denge halindeki cisimleri inceler. Örneğin, bir köprünün veya bir binanın üzerine etki eden kuvvetler altında nasıl dengede durduğunu araştırır. "Hareket yok" ile ilgilenir.
- Dinamik: Hareket halindeki cisimleri ve bu hareketi oluşturan sebepleri (kuvvetleri) inceler. Dinamik de iki alt başlıkta ele alınır:
- Kinematik: Hareketin "nasıl" olduğunu tanımlar. Cismin hızı, ivmesi ve aldığı yol gibi kavramlarla ilgilenir. Hareketin nedenini (kuvveti) sorgulamaz.
- Kinetik: Hareketin "neden" olduğunu inceler. Kuvvet ve kütle gibi kavramlarla hareket arasındaki ilişkiyi araştırır.
2. Modern Mekanik
Klasik mekaniğin açıklayamadığı durumlar için geliştirilmiş dallardır.
- Rölativistik (Görelilik) Mekaniği: Işık hızına yakın hızlarda hareket eden cisimlerin davranışlarını inceler. Albert Einstein'ın özel görelilik teorisi bu dalın temelini oluşturur.
- Kuantum Mekaniği: Atom ve atom altı parçacıklar gibi çok küçük boyutlardaki cisimlerin hareketlerini inceler. Bu dünyada cisimlerin davranışları makro dünyadan oldukça farklıdır.
9. sınıf fizik dersinde, biz genellikle Klasik Mekaniğin temellerini, özellikle de Statik ve Dinamiği öğreniriz.
