Noktalama İşaretleri ve Kullanım Alanları (Ödev Konusu)

Question

Noktalama işaretlerini nerelerde kullanacağımı karıştırıyorum. Özellikle virgül ve noktalı virgülün kullanım alanları beni zorluyor.

Answer 1

🎯 Nokta (.)

• 📌 Cümlenin sonuna konur: "Bugün hava çok güzeldi."
• 📌 Kısaltmalarda kullanılır: "Dr. Mehmet" veya "Prof. Ayşe"
• 📌 Tarihlerde gün, ay ve yılı ayırmak için kullanılır: "15.03.2024"
• 📌 Saat ve dakikayı ayırmak için kullanılır: "Saat 13.30'da buluşalım."

❓ Soru İşareti (?)

• 📌 Soru cümlelerinin sonuna konur: "Nereye gidiyorsun?"
• 📌 Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan durumlarda kullanılır: "Doğum tarihi 1985 (?) olmalı."

❗ Ünlem İşareti (!)

• 📌 Sevinç, şaşkınlık, korku, acı gibi ani duyguları ifade eden cümlelerin sonuna konur: "Ne kadar güzel bir sürpriz!"
• 📌 Emir, istek veya uyarı bildiren cümlelerin sonuna konur: "Hemen buraya gel!"

virgül (,)

• 📌 Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime veya kelime gruplarının arasına konur: "Elma, armut, muz ve çilek aldım."
• 📌 Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır: "Geldim, gördüm, yendim."
• 📌 Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra kullanılır: "Annem, 'Yemeğini bitir,' dedi."
• 📌 Hitap için kullanılan kelimelerden sonra kullanılır: "Sevgili öğrenciler,"
• 📌 Sayılarda ondalık kısmı ayırmak için kullanılır: "3,14"

💬 İki Nokta (:)

• 📌 Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümle veya kelimelerin sonuna konur: "En sevdiğim renkler: mavi, yeşil ve mor."
• 📌 Karşılıklı konuşmalarda konuşan kişiyi belirtmek için kullanılır:
  • Ayşe: Merhaba!
  • Mehmet: Selam!
• 📌 Edebi eserlerde konuşma bölümünden önce kullanılır.
• 📌 Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: 10 : 2 = 5

; Noktalı Virgül (;)

• 📌 Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için kullanılır: "Erkek çocuklarına Ali, Mehmet; kız çocuklarına ise Ayşe, Fatma adları verilir."
• 📌 Anlamca birbirine bağlı, ancak yapıca birbirinden bağımsız cümleleri ayırmak için kullanılır: "At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır."

" " Tırnak İşareti (" ")

• 📌 Başka birinden alınan sözleri belirtmek için kullanılır: "Atatürk, 'Yurtta sulh, cihanda sulh,' demiştir."
• 📌 Özel olarak vurgulanmak istenen kelimeler için kullanılır: "Yeni bir 'çağ' başlıyor."
• 📌 Kitap, dergi adları gibi eserleri belirtmek için kullanılır: "Bugün 'Nutuk' kitabını okudum."

( ) Yay Ayraç (Parantez) ( )

• 📌 Cümlenin anlamını tamamlayan veya açıklayan ek bilgiler için kullanılır: "İstanbul'da (Türkiye'nin en büyük şehri) yaşıyorum."
• 📌 Bir kelimenin eş anlamlısını veya açıklamasını vermek için kullanılır: "Fiil (eylem) kökleri..."
• 📌 Tiyatro metinlerinde hareketleri belirtmek için kullanılır: "(Oyuncu sahneye girer.)"

[ ] Köşeli Ayraç [ ]

• 📌 Yay ayraç içinde tekrar yay ayraç kullanılması gerektiği durumlarda kullanılır: "Ahmet Haşim (1884-1933) [Sanatçı hakkında daha fazla bilgi için bkz: ...]"
• 📌 Alıntılarda, alıntı yapanın eklediği bilgileri belirtmek için kullanılır: "O [Atatürk] büyük bir liderdi."

... Üç Nokta (...)

• 📌 Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur: "Sana neler anlatacaktım ki..."
• 📌 Benzer örneklerin devam edebileceğini göstermek için kullanılır: "Manavdan elma, armut, muz..." aldım.
• 📌 Okuyucunun hayal gücüne bırakılan durumlarda kullanılır.

/ Eğik Çizgi (/)

• 📌 Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur: "Sular yükselince / gemiler batar."
• 📌 Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına konur: "Cumhuriyet Caddesi No: 25/6"
• 📌 Tarihlerde gün, ay ve yılı ayırmak için kullanılır (nokta yerine): "15/03/2024"
• 📌 Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.

- Kısa Çizgi (-)

• 📌 Satıra sığmayan kelimeleri bölmek için kullanılır: "kitap-lık"
• 📌 Ara sözleri veya ara cümleleri belirtmek için kullanılır: "Ben -ki seni çok severim- bunu yapamam."
• 📌 Kelimelerin kök ve eklerini ayırmak için kullanılır: "gel-ecek"

_ Uzun Çizgi (—)

• 📌 Konuşma metinlerinde konuşan kişiyi belirtmek için kullanılır:
  • — Nasılsın?
  • — İyiyim, teşekkür ederim.

' Kesme İşareti (')

• 📌 Özel isimlere getirilen çekim eklerini ayırmak için kullanılır: "Ankara'ya", "Ayşe'nin"
• 📌 Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır: "TBMM'nin"
• 📌 Sayılara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır: "1980'de"