📊 Orantı Sabiti Nedir?
Orantı sabiti, iki değişken arasındaki orantılı ilişkiyi gösteren sayıdır. Bu sayı, bir değişkenin diğerine göre ne kadar değiştiğini anlamamızı sağlar.
- 🍎 Doğru Orantı: İki çokluktan biri artarken diğeri de aynı oranda artıyorsa veya biri azalırken diğeri de aynı oranda azalıyorsa, bu çokluklar doğru orantılıdır. Doğru orantıda, çoklukların bölümü sabittir. Bu sabit sayıya da orantı sabiti denir. Eğer $x$ ve $y$ doğru orantılı ise, $\frac{x}{y} = k$ (k: orantı sabiti) şeklinde ifade edilir.
- 🍏 Örnek: Bir markette 1 çikolata 5 TL ise, 2 çikolata 10 TL'dir. Burada çikolata sayısı ile fiyatı doğru orantılıdır ve orantı sabiti 5'tir. Yani, $\frac{Fiyat}{Çikolata Sayısı} = 5$
🔄 Ters Orantı İlişkisi Nedir?
Ters orantı, iki değişken arasında, biri artarken diğerinin aynı oranda azaldığı veya biri azalırken diğerinin aynı oranda arttığı bir ilişkidir.
- 🍇 Ters Orantı: İki çokluktan biri artarken diğeri aynı oranda azalıyorsa veya biri azalırken diğeri aynı oranda artıyorsa, bu çokluklar ters orantılıdır. Ters orantıda, çoklukların çarpımı sabittir. Bu sabit sayıya da orantı sabiti denir. Eğer $x$ ve $y$ ters orantılı ise, $x \cdot y = k$ (k: orantı sabiti) şeklinde ifade edilir.
- 🍉 Örnek: Bir işi 2 işçi 6 günde yapıyorsa, aynı işi 3 işçi 4 günde yapar. Burada işçi sayısı ile işin bitme süresi ters orantılıdır. Yani, $İşçi Sayısı \cdot Süre = k$
🎯 TYT'de Dikkat Edilmesi Gerekenler
TYT sınavında orantı sabiti ve ters orantı ilişkisi ile ilgili sorular genellikle problem tarzında gelir. Bu nedenle, soruyu dikkatlice okuyup hangi tür orantı olduğunu belirlemek çok önemlidir.
📝 Problem Çözme Adımları
- 🍋 Soruyu Anlama: Soruyu dikkatlice okuyun ve neyin istendiğini tam olarak anlayın. Hangi değişkenler arasındaki ilişkiyi bulmanız gerekiyor?
- 🍊 Orantı Türünü Belirleme: Doğru orantı mı, ters orantı mı olduğuna karar verin. Değişkenlerin nasıl değiştiğine dikkat edin.
- 🥝 Orantı Sabitini Bulma: Verilen bilgilerle orantı sabitini hesaplayın. Doğru orantıda bölümü, ters orantıda çarpımı kullanın.
- 🍍 Denklem Kurma: Orantı sabitini kullanarak denklemi kurun ve istenen değeri bulun.
- 🥭 Kontrol Etme: Bulduğunuz cevabın mantıklı olup olmadığını kontrol edin. Cevabınızın sorudaki bilgilere uygun olduğundan emin olun.
⚠️ Sık Yapılan Hatalar
- 🍓 Orantı Türünü Yanlış Belirleme: Soruyu iyi okumadan doğru mu ters mi olduğuna karar vermek hatalı sonuçlara yol açabilir.
- 🫐 Orantı Sabitini Yanlış Hesaplama: İşlem hatası yapmak veya yanlış formülü kullanmak orantı sabitini yanlış bulmanıza neden olabilir.
- 🍏 Denklemi Yanlış Kurma: Orantı sabitini doğru bulsanız bile, denklemi yanlış kurarsanız doğru cevaba ulaşamazsınız.
Umarım bu bilgiler, TYT sınavında orantı sabiti ve ters orantı ilişkisi sorularını çözerken size yardımcı olur. Başarılar!
