Ortalama hız ve ortalama sürat

Question

Bu iki kavram genellikle karıştırıyor. Ortalama sürati bulurken toplam yolu, ortalama hızı bulurken ise yer değiştirmeyi kullanıyoruz. Yön değişikliği olduğunda ortalama hız, ortalama süratten daha küçük çıkıyor ve bu beni şaşırtıyor.

Answer 1

🏃‍♂️ Ortalama Hız ve Ortalama Sürat Nedir?

Günlük hayatta "hız" ve "sürat" kelimelerini sıklıkla birbirinin yerine kullanırız. Ancak fizikte bu iki kavram birbirinden farklıdır ve farklı şekillerde hesaplanır. Bu farkı anlamak, hareketi doğru bir şekilde tanımlamamızı sağlar.

📏 Ortalama Sürat (Average Speed)

Ortalama sürat, bir cismin aldığı toplam yolun, bu yolu alması için geçen toplam zamana bölünmesiyle bulunur. Yön bilgisi içermez, sadece ne kadar hızlı gidildiğini söyler. Bu nedenle bir skaler büyüklüktür.

Formülü şu şekildedir:

\( \text{Ortalama Sürat} = \frac{\text{Toplam Yol}}{\text{Toplam Zaman}} \)

• 🚗 Örnek: Bir araba, A noktasından B noktasına 80 km, B noktasından A noktasına ise 120 km olan farklı bir yoldan dönüyor. Bu gidiş-dönüş toplam 4 saat sürdüyse:
• Toplam Yol = 80 km + 120 km = 200 km
• Toplam Zaman = 4 saat
• Ortalama Sürat = 200 km / 4 saat = 50 km/sa

🧭 Ortalama Hız (Average Velocity)

Ortalama hız ise bir cismin yer değiştirmesinin (başlangıç ve bitiş noktaları arasındaki en kısa mesafe), bu yer değiştirme için geçen toplam zamana bölünmesiyle bulunur. Hız, yönü ve büyüklüğü olan bir vektörel büyüklüktür.

Formülü şu şekildedir:

\( \text{Ortalama Hız} = \frac{\text{Toplam Yer Değiştirme}}{\text{Toplam Zaman}} \)

• 🚗 Örnek: Yukarıdaki aynı örneği ele alalım. A noktasından çıkan araba, sonunda yine A noktasına döndü.
• Toplam Yer Değiştirme = Başlangıç noktası - Bitiş noktası = A - A = 0 km
• Toplam Zaman = 4 saat
• Ortalama Hız = 0 km / 4 saat = 0 km/sa

Gördüğün gibi, araba hareket etmiş ve ortalama sürati 50 km/sa olmasına rağmen, başlangıç noktasına döndüğü için ortalama hızı sıfır olmuştur.

🎯 Özet: Temel Farklar

• ✅ Sürat skaler, hız vektörel bir büyüklüktür.
• ✅ Sürat hesaplanırken toplam yol, hız hesaplanırken yer değiştirme dikkate alınır.
• ✅ Bir cisim başladığı noktaya geri dönerse, ortalama hızı mutlaka sıfır olur, ancak ortalama sürati sıfır olmaz.
• ✅ Ortalama sürat her zaman pozitif veya sıfırdır. Ortalama hız ise negatif, pozitif veya sıfır olabilir (yönüne bağlı olarak).

💡 Küçük Bir İpucu: Yer değiştirme, "kuş uçuşu" mesafe gibi düşünülebilir. Yol ise aracın takip ettiği tüm parkur veya harita üzerindeki gerçek güzergahtır.