Palanga çeşitleri nelerdir?

Question

Palanga düzeneklerini genel olarak sabit ve hareketli makaraların farklı kombinasyonları olarak biliyorum. Ancak kaç çeşit olduğunu ve hangi durumlarda hangisinin kullanıldığını tam olarak ayırt edemiyorum. Kaldırma sistemlerinde kuvvetten kazanç nasıl değişiyor onu da merak ediyorum.

Answer 1

Palanga Nedir?

Palanga, bir yükü kaldırmak veya bir kuvveti dengelemek için kullanılan, birbirine makara ve halatlarla bağlanmış basit makinelerden oluşan bir sistemdir. Temel olarak, uygulanan kuvvetin yönünü değiştirmeye veya daha az kuvvetle daha ağır yükleri kaldırmaya (kuvvet kazancı sağlamaya) yarar.

Palanga Çeşitleri

Palangalar genellikle iki ana başlıkta incelenir:

• Sabit Makaralı Palangalar

  Bu sistemde makara veya makaralar sabit bir noktaya (tavana, duvara) bağlanmıştır. Sabit makaralar:

  • Yükün kaldırılma yönünü değiştirir.
  • Kuvvetten kazanç sağlamazlar, sadece kuvvetin yönünü değiştirerek iş kolaylığı sağlarlar.
  • Kuvvet = Yük (\(F = P\)) şeklinde formüle edilir.

  Örnek: Kuyularda kovayı yukarı çekmek için kullanılan sistem basit bir sabit makaraya örnektir.

• Hareketli Makaralı Palangalar

  Bu sistemde makara veya makaralar yük ile birlikte hareket eder. Hareketli makaralar:

  • Hem kuvvet kazancı sağlar hem de kuvvetin yönünü değiştirebilir.
  • Kuvvet kazancı, yükü taşıyan ip sayısına bağlıdır.
  • Genel formül: Uygulanan Kuvvet (\(F\)) = Yük (\(P\)) / Yükü Taşıyan İp Sayısı (\(n\)) yani \(F = P / n\).

  Örnek: İnşaatlarda ağır malzemeleri kaldırmak için kullanılan sistemlerde hareketli makaralar yaygındır.

Karma (Birleşik) Palangalar

Pratikte en çok kullanılan palanga türüdür. Bu sistemler, hem sabit hem de hareketli makaraların bir arada kullanılmasıyla oluşturulur. Karma palangalar:

• Yüksek kuvvet kazançları sağlar.
• Yükü taşıyan ip sayısı arttıkça, uygulanması gereken kuvvet azalır.
• Kuvvet kazancı hesaplanırken, yükün asılı olduğu hareketli makaralara bağlanan ve yükü doğrudan taşıyan ipler sayılır.

Örnek: Vinçler, asansör sistemleri ve yelkenli teknelerdeki halat sistemleri karma palangalara güzel örneklerdir.

Özet Tablo

• Sabit Makara: Kuvvetin yönünü değiştirir. Kuvvet kazancı yoktur (\(F = P\)).
• Hareketli Makara: Kuvvet kazancı sağlar (\(F = P / 2\)).
• Karma Palanga: Yüksek kuvvet kazancı sağlar (\(F = P / n\)).