Mitoz Bölünmenin Evreleri
Mitoz bölünme, bir hücrenin çekirdeğinin bölünerek, genetik olarak birbirinin tıpatıp aynısı olan iki yavru çekirdek oluşturması sürecidir. Bu süreç, profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olmak üzere dört ana evrede gerçekleşir.
1. Profaz
Mitozun ilk ve en uzun evresidir. Bu evrede şu olaylar gerçekleşir:
- Hücre çekirdeğinin içinde dağınık halde bulunan kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak belirgin kromozom haline gelir.
- Her kromozom, birbirine sentromerleriyle bağlanmış iki kardeş kromatitten oluşur.
- Çekirdekçik (nükleolus) ve çekirdek zarı (nükleer zar) eriyerek kaybolur.
- Hayvan hücrelerinde sentriyoller zıt kutuplara doğru hareket eder ve aralarında iğ iplikleri oluşmaya başlar.
2. Metafaz
Kromozomların en net görülebildiği evredir. Bu evrede:
- Kromozomlar, hücrenin ekvator düzleminde (ortasında) tek sıra halinde dizilir. Bu düzleme metafaz plağı denir.
- İğ iplikleri, her bir kromozomun sentromerine bağlanır.
- Kromozomlar, bu evrede sayılabilir ve yapısal bozukluklar incelenebilir.
3. Anafaz
Mitozun en kısa evresidir. Bu evrede şu olaylar meydana gelir:
- Kardeş kromatitleri sentromerlerinden bir arada tutan proteinler parçalanır.
- İğ ipliklerinin kısalmasıyla, artık bağımsız olan kromatitler (artık onlara kromozom denir) zıt kutuplara doğru çekilir.
- Kutuplara çekilen kromozomların sayısı, ana hücredeki kromozom sayısına eşittir (\(2n \rightarrow 2n\) ve \(2n\)).
4. Telofaz
Mitozun son evresidir. Bu evre, profazın tam tersi gibi işler:
- Kutuplara ulaşan kromozom gruplarının etrafında yeni çekirdek zarları oluşur.
- Kromozomlar tekrar uzayıp incelerek kromatin iplik haline döner.
- Çekirdekçik yeniden oluşur.
- İğ iplikleri tamamen kaybolur.
Not: Telofazın hemen ardından, hayvan hücrelerinde boğumlanma, bitki hücrelerinde ise ara lamel oluşumuyla sitokinez (sitoplazma bölünmesi) gerçekleşir ve iki ayrı yavru hücre oluşumu tamamlanır.
