# 📚 Ders Notu: Regresyon (Deniz Gerilemesi) Nedir?
🌊 Giriş: Regresyonun Tanımı
Regresyon (Deniz Gerilemesi), deniz seviyesinin düşmesi veya kıyı çizgisinin geri çekilmesi sonucunda, denizin karadan uzaklaşması olayıdır. Bu jeolojik süreç, transgresyon (deniz ilerlemesi) olayının tam tersidir.
🔬 Regresyonun Nedenleri
Deniz gerilemesi çeşitli faktörlerin etkisiyle meydana gelir:
📉 1. İklimsel Faktörler
- ❄️ Buzullaşma Dönemleri: Karasal buzulların büyümesiyle okyanuslardaki suyun buza dönüşmesi ve deniz seviyesinin düşmesi
- 🌡️ Sıcaklık Değişimleri: Buharlaşma-artışı veya yağış rejimindeki değişiklikler
🏔️ 2. Tektonik Hareketler
- ⛰️ Kıta Kabuğunun Yükselmesi: Levha hareketleri sonucu kıyı bölgelerinin yükselmesi
- 📈 Okyanus Havzası Kapasitesinin Artması: Okyanus tabanının genişlemesi veya derinleşmesi
🏜️ 3. Sedimentasyon (Çökelme)
- 🌊 Delta Oluşumu: Nehirlerin taşıdığı sedimentlerin kıyıda birikerek denizi geriletmesi
- 🔄 Kıyı Çizgisi Değişimleri: Akıntılar ve dalgaların sediment dağılımını değiştirmesi
🌍 Regresyonun Jeolojik Etkileri
📊 1. Sedimanter Kayıtlar
Regresyon dönemlerinde, düşey sediment diziliminde karakteristik değişimler gözlenir:
- 🔄 Yukarı doğru sığlaşma (coarsening upward) sekansları
- 🏖️ Derin deniz çökellerinin üzerine sığ deniz veya kıyı çökellerinin gelmesi
- 🌾 Denizel ortamdan karasal ortama geçiş
🗺️ 2. Fasiyes (Çökel Ortamı) Değişimleri
Regresyon sırasında çökelme ortamları kıyıdan açığa doğru kayar:
- 🌾 Kıta → 🏖️ Kıyı → 🌊 Sığ Deniz → 🐚 Derin Deniz
- Bu değişim matematiksel olarak şu şekilde ifade edilebilir: \( R = S - A \)
- Burada \( R \) regresyon miktarı, \( S \) sediment yükü, \( A \) ise akomodasyon (çökelme alanı) kapasitesidir.
📚 Regresyon Türleri
⏱️ 1. Zamana Göre Sınıflandırma
- ⏳ Uzun Dönemli Regresyon: Milyonlarca yıl süren, tektonik kökenli gerilemeler
- ⏰ Kısa Dönemli Regresyon: Binlerce yıl süren, iklimsel kökenli gerilemeler
🌐 2. Mekana Göre Sınıflandırma
- 🌍 Global (Eustatik) Regresyon: Tüm dünyada eş zamanlı görülen deniz seviyesi düşüşü
- 📍 Lokal (Bölgesel) Regresyon: Belirli bir bölgede görülen, yerel faktörlere bağlı gerileme
🔍 Regresyonun Kanıtları
- 🪨 Eski Kıyı Çizgileri: Günümüz deniz seviyesinden yüksekte kalan eski kıyı şeritleri
- 🐚 Fosil Dağılımı: Denizel fosillerin karasal ortamlarda bulunması
- 🏞️ Morfolojik İzler: Sualtı kanyonları, batık nehir yatakları
- 📊 İzotopik Veriler: Oksijen izotop oranlarındaki değişimler
💡 Önemli Kavramlar
- 🔄 Regresyon-Transgresyon Döngüsü: Deniz seviyesindeki periyodik alçalma ve yükselmeler
- 📈 Deniz Seviyesi Eğrisi: Jeolojik zaman boyunca deniz seviyesindeki değişimleri gösteren grafik
- 🌊 Sequence Stratigrafisi: Regresyon ve transgresyon döngülerini inceleyen stratigrafi alt dalı
✅ Özet
Regresyon, jeolojik tarih boyunca defalarca gerçekleşmiş, iklimsel ve tektonik faktörlerin kontrol ettiği bir süreçtir. Bu olayı anlamak, hem geçmiş iklim değişikliklerini hem de petrol, doğalgaz gibi hidrokarbon yataklarının dağılımını anlamak açısından kritik öneme sahiptir.
📌 Hatırlatma: Regresyon sadece deniz seviyesindeki düşüş değil, aynı zamanda kıyı çizgisinin geri çekilmesi ve çökelme ortamlarının değişimini de içeren kompleks bir jeolojik süreçtir.
