Rüzgar, atmosferdeki havanın yatay yönde hareketidir. Bu hareketin temel nedeni, yeryüzünün farklı bölgelerindeki sıcaklık ve basınç farklarıdır. Rüzgarın hızını belirleyen en önemli iki faktör ise basınç farkı ve mesafedir. Bu yazıda, bu iki temel faktörün rüzgar hızını nasıl etkilediğini inceleyeceğiz.
Rüzgar, yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru hareket eder. İki nokta arasındaki basınç farkı ne kadar büyükse, hava o kadar hızlı akar. Bu ilişkiyi tanımlayan kavrama Basınç Gradyanı denir.
Basınç farkı, rüzgarın "itici gücünü" oluşturur. İzobar haritalarında (eş basınç çizgileri), çizgilerin birbirine yakın olduğu yerlerde basınç gradyanı kuvvetlidir ve rüzgar hızlı eser. Çizgilerin seyrek olduğu yerlerde ise rüzgar yavaşlar.
Rüzgar hızını belirleyen bir diğer kritik faktör, iki basınç merkezi arasındaki mesafedir. Aynı basınç farkı için, bu farkın oluştuğu mesafe ne kadar kısa ise rüzgar o kadar hızlı eser.
Bu ilişki şu şekilde formüle edilebilir:
Basınç Gradyan Kuvveti ∝ (Basınç Farkı) / (Mesafe)
Yani, basınç gradyan kuvveti (ve dolayısıyla rüzgar hızı), basınç farkı ile doğru orantılı, bu farkın oluştuğu mesafe ile ise ters orantılıdır.
Basınç farkı ve mesafe temel belirleyiciler olsa da, rüzgar hızını etkileyen başka faktörler de vardır:
Rüzgarın hızı, temelde basınç farkının büyüklüğüne ve bu farkın oluştuğu mesafenin kısalığına bağlıdır. Bu iki faktörün kombinasyonu, hava durumu haritalarında gördüğümüz izobarların sıklığı ile görselleştirilir. İzobarlar ne kadar sıkışıksa, basınç gradyanı o kadar dik, rüzgar da o kadar güçlü demektir. Bir sonraki hava durumu tahminini izlerken, haritadaki bu çizgilere dikkat ederek rüzgarın potansiyel gücü hakkında fikir edinebilirsiniz.
