🧠 Sara (Epilepsi) Krizi Nedir?
Epilepsi, beyindeki sinir hücrelerinin anormal ve aşırı elektriksel aktivitesi sonucu ortaya çıkan, tekrarlayıcı nöbetlerle karakterize bir hastalıktır. Bu nöbetlere halk arasında "sara krizi" denir. Her nöbet, beynin farklı bir bölgesinde başlayabilir ve bu nedenle belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
⚡ En Yaygın Sara Krizi Türü: Tonik-Klonik Nöbet
İlk yardım gerektiren ve en çok bilinen nöbet türüdür. Genellikle şu aşamalarda görülür:
- ⚠️ Başlangıç (Aura): Bazı kişiler nöbet öncesinde garip bir koku alma, mide bulantısı veya deja vu gibi bir his (aura) yaşayabilir.
- 💥 Tonik Evre: Kişi aniden bilincini kaybeder ve tüm vücut kasları kasılarak sertleşir. Bu sırada nefesi kesilebilir ve dudakları morarabilir. Genellikle 10-20 saniye sürer.
- 🔄 Klonik Evre: Kol ve bacaklarda ritmik, istemsiz sarsılma ve kasılmalar olur. Ağızdan köpük gelebilir. Birkaç dakika sürebilir.
- 😴 Nöbet Sonrası (Post-iktal) Evre: Kasılmalar durur, kişi bilinci kapalı ve sersemlemiş haldedir. Yorgun, şaşkın olabilir ve olanları hatırlamayabilir.
🆘 Sara Krizinde İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Birinin sara krizi geçirdiğini görürseniz, sakin olun ve aşağıdaki adımları takip edin:
✅ YAPILACAKLAR
- ⏱️ Zamanı kontrol edin. Nöbetin ne kadar sürdüğünü not edin.
- 🛡️ Kişiyi güvence alın. Etraftaki sert, keskin ve tehlikeli eşyaları (masa, sandalye vb.) uzaklaştırın.
- 🛌 Başını koruyun. Başının altına yumuşak bir yastık, ceket veya havlu koyarak çarpmasını engelleyin.
- 🔄 Kişiyi yan çevirin (Kurtarma Pozisyonu). Bu, tükürük veya kusmuğun nefes borusuna kaçmasını (aspirasyonu) engeller ve nefes almayı kolaylaştırır.
- 👔 Giysileri gevşetin. Özellikle boyun çevresindeki kravat, eşarp gibi sıkı giysileri gevşeterek nefes almasını rahatlatın.
- 🤝 Yanında kalın. Nöbet bitene ve kişi tamamen kendine gelene kadar yanından ayrılmayın.
❌ YAPILMAYACAKLAR
- 🚫 Asla ağzına bir şey sokmayın! Kaşık, tahta, parmak gibi şeyler sokmak dişlerin kırılmasına, çenenin çıkmasına veya kusmaya neden olabilir.
- 🚫 Kasılmaları durdurmaya çalışmayın. Kişiyi tutmak veya sıkıştırmak kemik kırıklarına yol açabilir.
- 🚫 Sunî solunum veya kalp masajı yapmayın. Nöbet sırasında nefes geçici olarak durabilir ancak kasılmalar bittikten sonra genellikle kendiliğinden düzelir.
- 🚫 Su, ilaç veya yiyecek vermeyin. Kişi bilinci yerinde olmadığı için boğulabilir.
🚑 Ne Zaman Ambulans Çağırılmalı (112)?
- ⏳ Nöbet 5 dakikadan uzun sürerse,
- 🔄 Nöbetler ardışık olarak tekrarlarsa (biri bitmeden diğeri başlarsa),
- 💧 Kişi suda nöbet geçirdiyse (havuz, deniz),
- 🤕 Nöbet sırasında ciddi bir yaralanma meydana geldiyse,
- 🤰 Kişi hamile ise veya diyabet hastası ise,
- 👤 Kişi nöbet geçirdiğini bilmiyorsa (ilk nöbeti ise).
💡 Önemli Not: Nöbet geçiren kişiye yapılacak en büyük iyilik, sakin kalmak ve onu fiziksel tehlikelerden korumaktır. Nöbet genellikle kendiliğinden sonlanır. İlk yardım, bu süreci güvenli bir şekilde atlatmasına yardımcı olmaktır.
