🎨 Ses Olayları: LGS'de Karşına Çıkabilecek Her Şey!
Merhaba gençler! Türkçe dersinin önemli konularından biri olan ses olaylarına hoş geldiniz. Bu konuda, kelimelerin nasıl değiştiğini, dönüştüğünü ve yeni sesler kazandığını öğreneceğiz. LGS'de bu konudan mutlaka soru geliyor, o yüzden dikkatli olalım!
📚 Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi)
Bazı kelimeler ek aldığında veya başka bir kelimeyle birleştiğinde içindeki ünlü harflerden birini kaybeder. Buna ünlü düşmesi denir.
- ❤️ Örnek 1: Ağız + ı = Ağzı (Buradaki "ı" düşmüştür.)
- 🧡 Örnek 2: Karın + ım = Karnım (Buradaki "ı" düşmüştür.)
- 💛 Örnek 3: Şehir + i = Şehri (Buradaki "i" düşmüştür.)
✏️ Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşme)
Sert ünsüzlerden (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biriyle biten bir kelime, yumuşak ünsüzlerden (c, d, g) biriyle başlayan bir ek aldığında, ekin başındaki yumuşak ünsüz sertleşir.
- 💚 Örnek 1: Kitap + cı = Kitapçı (Buradaki "cı", "çı" olmuştur.)
- 💙 Örnek 2: Seç + gin = Seçkin (Buradaki "gin", "kin" olmuştur.)
- 💜 Örnek 3: Çalış + gan = Çalışkan (Buradaki "gan", "kan" olmuştur.)
✍️ Ünsüz Yumuşaması
Sert ünsüzlerden (p, ç, t, k) biriyle biten bir kelime, ünlüyle başlayan bir ek aldığında, kelimenin sonundaki sert ünsüz yumuşar.
- 🤎 Örnek 1: Kitap + ı = Kitabı (Buradaki "p", "b" olmuştur.)
- 🤍 Örnek 2: Ağaç + a = Ağaca (Buradaki "ç", "c" olmuştur.)
- 🖤 Örnek 3: Kağıt + ı = Kağıdı (Buradaki "t", "d" olmuştur.)
- 💖 Örnek 4: Renk + i = Rengi (Buradaki "k", "ğ" olmuştur.)
✨ Kaynaştırma (Yardımcı Ünsüz)
İki ünlü yan yana geldiğinde araya giren ünsüzlere kaynaştırma ünsüzü denir. Bunlar genellikle "y, ş, s, n" harfleridir.
- 🍎 Örnek 1: İki + er = İkişer (Buradaki "ş" kaynaştırma ünsüzüdür.)
- 🍊 Örnek 2: Altı + ar = Altışar (Buradaki "ş" kaynaştırma ünsüzüdür.)
- 🍋 Örnek 3: Kapı + ı = Kapısı (Buradaki "s" kaynaştırma ünsüzüdür.)
🌀 Ünlü Daralması
Geniş ünlüyle (a, e) biten fiiller, "-yor" eki aldığında sondaki geniş ünlü daralarak "ı, i, u, ü" ünlülerine dönüşür.
- 🍏 Örnek 1: Oyna + yor = Oynuyor (Buradaki "a", "u" olmuştur.)
- 🥝 Örnek 2: Bekle + yor = Bekliyor (Buradaki "e", "i" olmuştur.)
- 🍇 Örnek 3: Ara + yor = Arıyor (Buradaki "a", "ı" olmuştur.)
Unutmayın, bol bol pratik yaparak bu konuyu pekiştirebilirsiniz. Başarılar!
