# 📚 Ders Notu: Sıvı Basıncı (P = h·d·g)
🔍 Sıvı Basıncı Nedir?
Sıvı basıncı, sıvıların bulundukları kabın tabanına ve yan yüzeylerine uyguladığı birim alana düşen dik kuvvettir. Sıvılar ağırlıkları nedeniyle basınç oluşturur ve bu basınç her yöne eşit olarak iletilir (Pascal Prensibi).
⚖️ Sıvı Basıncını Etkileyen Faktörler
Sıvı basıncı üç temel faktöre bağlıdır:
- 📏 Sıvının derinliği (h): Derinlik arttıkça basınç artar.
- ⚖️ Sıvının yoğunluğu (d): Yoğunluk arttıkça basınç artar.
- 🌍 Yer çekimi ivmesi (g): Yer çekimi kuvvetiyle doğru orantılıdır.
🧮 Sıvı Basıncı Formülü ve Açıklaması
📐 Temel Formül:
Sıvı basıncı formülü:
P = h · d · g
Burada:
- P: Sıvı basıncı (Pascal, Pa)
- h: Sıvı yüksekliği/derinliği (metre, m)
- d: Sıvının yoğunluğu (kg/m³)
- g: Yer çekimi ivmesi (≈ 9.8 m/s²)
📝 Formülün Türetilmesi:
1. Sıvı sütununun ağırlığı: F = m·g
2. Kütle: m = V·d (Hacim × Yoğunluk)
3. Hacim: V = A·h (Taban Alanı × Yükseklik)
4. Basınç: P = F/A = (A·h·d·g)/A = h·d·g
🎯 Önemli Noktalar ve Uyarılar
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- ✅ Sıvı basıncı kabın şekline ve toplam sıvı miktarına bağlı değildir.
- ✅ Aynı sıvıda aynı derinlikteki basınç her yönde ve her noktada eşittir.
- ❌ Formül yalnızca akışkanların hidrostatik basıncı için geçerlidir.
- ❌ Kapalı kaplardaki ek basınçları (piston vs.) içermez.
🔬 Gerçek Hayat Örnekleri
- 🏊♂️ Yüzme havuzları: Havuzun dibinde basınç daha fazladır.
- 🚢 Barajlar: Baraj duvarları tabanda daha kalın yapılır.
- 🩺 Tansiyon ölçümü: Kan basıncı prensibi.
- 🥤 Delikli bardak: Alttaki delikten daha hızlı su akar.
📊 Örnek Problem Çözümü
Soru: Yoğunluğu 1000 kg/m³ olan suyun 5 metre derinliğindeki basıncı kaç Pascal'dır? (g=10 m/s²)
Çözüm:
P = h·d·g = 5 m × 1000 kg/m³ × 10 m/s² = 50.000 Pa
Bu yaklaşık 0.5 atmosfer basınca eşdeğerdir.
💡 Pratik Bilgiler
- 📏 10 metre su yüksekliği ≈ 1 atmosfer basınç (101.325 Pa)
- 🌊 Deniz suyu tatlı sudan daha yoğundur (≈1025 kg/m³), bu nedenle aynı derinlikte daha fazla basınç oluşturur.
- 📈 Basınç derinlikle doğrusal olarak artar - grafiği düz bir çizgidir.
Özet: Sıvı basıncı formülü (P=h·d·g), sıvıların derinlik, yoğunluk ve yer çekimine bağlı olarak oluşturduğu basıncı hesaplamamızı sağlayan temel bir fizik yasasıdır. Bu prensip, mühendislikten biyolojiye kadar birçok alanda uygulama bulur.
