Kimya endüstrisinin tartışmasız en önemli bileşiklerinden biri olan sülfürik asit, günlük hayatta daha çok “Zaç Yağı” ismiyle duyulur. Bu yazıda, bu güçlü asidin kimyasal formülünü, özelliklerini ve neden bu kadar önemli olduğunu keşfedeceğiz.
Sülfürik asidin kimyasal formülü H₂SO₄'tür. Bu formül, iki hidrojen (H) atomu, bir kükürt (S) atomu ve dört oksijen (O) atomundan oluştuğunu gösterir. Molekül, merkezdeki kükürt atomuna bağlı dört oksijen ve bu oksijenlerden ikisine bağlı iki hidrojen atomu şeklinde düzenlenmiştir. Suda çözündüğünde son derece güçlü bir asit özelliği gösterir ve iki aşamada iyonlaşır:
Sülfürik asit, üretim miktarı bir ülkenin endüstriyel gelişmişliğinin göstergesi sayılır. Başlıca kullanım alanları:
"Zaç yağı" ismi, tarihsel kökenlere dayanır. "Zaç" kelimesi Farsça'da "vitriol" (şap) anlamına gelir ve Orta Çağ simyacıları, sülfürik asidi demir(II) sülfat (yeşil vitriol) gibi minerallerden damıtarak elde ederlerdi. Elde edilen yağımsı, aşındırıcı sıvıya bu nedenle "zaç yağı" adı verildi. Bu isim, günümüzde daha çok halk arasında ve eski kaynaklarda kullanılan geleneksel bir addır.
Sülfürik asit, özellikle derişik haliyle çok tehlikelidir. Ciltte şiddetli yanıklara, buharı solunum yollarında ciddi tahrişe yol açar. Suyla karıştırılırken asla suyun üzerine asit eklenmemeli, daima asit yavaşça suya eklenmeli ve karıştırılmalıdır. Kullanımında mutlaka uygun kişisel koruyucu ekipman (eldiven, gözlük, önlük) kullanılmalıdır.
Özetle, H₂SO₄ formülüyle bilinen sülfürik asit veya tarihteki adıyla Zaç Yağı, modern uygarlığın inşasında kilit rol oynayan, saygı ve dikkatle ele alınması gereken olağanüstü bir kimyasaldır.
