Fizikte sürat ve hız kavramları günlük hayatta birbirinin yerine kullanılsa da aslında birbirinden farklıdır. Bu fark, skaler ve vektörel büyüklük kavramlarından gelir.
Skaler büyüklükler, sadece sayısal değer ve birim ile ifade edilir. Yön bilgisi içermezler.
Vektörel büyüklükler, sayısal değer, birim ve yön bilgisini aynı anda içerir.
Sürat, bir cismin birim zamanda aldığı toplam yol'dur. Yön önemli değildir.
Formülü: \( \text{Sürat} = \frac{\text{Toplam Yol}}{\text{Zaman}} \)
Bir araba, 300 metrelik dairesel bir pisti 60 saniyede tamamlarsa:
Arabanın başlangıç noktasına geri dönmüş olması önemli değildir. Sadece kat ettiği mesafe dikkate alınır.
Hız, bir cismin birim zamandaki yer değiştirme'sidir. Yön bilgisi şarttır.
Formülü: \( \vec{v} = \frac{\vec{\Delta x}}{\Delta t} \)
Burada \( \vec{\Delta x} \) yer değiştirme vektörü'nü temsil eder.
Aynı araba, dairesel pistin A noktasından hareket edip 60 saniye sonra yine A noktasına gelirse:
Gördüğün gibi, araba hareket etmiş ve bir sürate sahip olmasına rağmen, ortalama hızı sıfırdır çünkü yönü ve konumu değişen bir yer değiştirmesi yoktur.
💡 Hatırlatma: Bir cismin sürati sıfırdan büyük olabilirken, hızı sıfır olabilir! Bu, hareketin yönü ve başlangıç/bitiş noktalarıyla ilgilidir.
