Tarihin Tanımı ve Konusu
Tarih, geçmişte yaşamış insan topluluklarının siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel tüm faaliyetlerini, yer ve zaman göstererek, neden-sonuç ilişkisi içinde, belgelere dayanarak objektif bir şekilde inceleyen bir bilim dalıdır.
Tarihin İncelediği Başlıca Alanlar
- Siyasi Tarih: Savaşlar, antlaşmalar, devletlerin kuruluş ve yıkılışları, diplomatik ilişkiler gibi siyasi olayları inceler.
- Sosyal Tarih: Toplumların yaşayış tarzlarını, gelenek ve göreneklerini, aile yapılarını, günlük hayatlarını konu edinir.
- Ekonomik Tarih: İnsanların üretim, ticaret, bölüşüm faaliyetlerini, geçim kaynaklarını ve ekonomik sistemlerin evrimini araştırır.
- Kültürel Tarih: Bir toplumun dil, din, sanat, edebiyat, bilim ve düşünce alanındaki birikimlerini ve gelişimlerini ele alır.
- Bilim Tarihi: Bilimsel gelişmelerin, buluşların ve teknolojik ilerlemelerin tarihsel sürecini inceler.
Tarihin Amacı ve Önemi
Tarihin asıl amacı, sadece geçmişte olanları kronolojik olarak listelemek değildir. Temel amaç, geçmişteki olayları anlayarak günümüzü daha iyi kavramak ve geleceğe yönelik doğru tahminlerde bulunmaktır. Tarih, insana;
- Milli Kimlik Kazandırır: İnsanlara ait oldukları milletin geçmişini öğreterek milli bilinç ve aidiyet duygusu aşılar.
- Tecrübe Kazandırır: Geçmişte yapılan hatalardan ve başarılardan ders çıkararak aynı hataların tekrarlanmasını engeller.
- Eleştirel Düşünmeyi Geliştirir: Olayları neden-sonuç ilişkisi içinde incelemek, analiz ve sentez yeteneğini geliştirir.
- Hoşgörüyü Artırır: Farklı kültür ve medeniyetleri tanıtarak, onları anlamamıza ve hoşgörülü olmamıza katkı sağlar.
Tarihin Yöntemi ve Kaynakları
Tarih, olayları araştırırken belgelere dayanmak zorundadır. Bir hikâye veya efsane değil, bir bilimdir. Bu nedenle geçmişten kalan ve olaylarla ilgili bilgi veren her türlü malzemeye kaynak veya belge denir. Kaynaklar, olayın geçtiği döneme yakınlığına göre ikiye ayrılır:
- Birinci El Kaynaklar (Ana Kaynaklar): Olayın geçtiği dönemden kalan ve doğrudan tanıklık eden kaynaklardır. (Örn: Arkeolojik buluntular, gazeteler, mektuplar, devlet arşivleri, o döneme ait paralar)
- İkinci El Kaynaklar: Olaydan sonra, olayı yaşamamış kişilerin ana kaynaklardan yararlanarak yazdığı eserlerdir. (Örn: Tarih kitapları, ansiklopediler, makaleler)
Özetle tarih, insanlığın ortak hafızasıdır. Geçmişi anlamak, bugünü inşa etmek ve geleceği şekillendirmek için vazgeçilmez bir rehberdir.
