Temel Nicelikler Nedir?
Fizikte, diğer fiziksel nicelikleri tanımlamak için kullanılan ve başka niceliklere ihtiyaç duymadan ifade edilebilen büyüklüklere temel nicelikler denir. Bunlar, ölçümün ve fizik yasalarının temelini oluşturur.
Yedi Temel Nicelik
Uluslararası Birimler Sistemi'ne (SI) göre yedi temel nicelik tanımlanmıştır. Bu nicelikler ve birimleri aşağıdaki gibidir:
- Uzunluk: Bir cismin bir uçtan diğer uca olan mesafesidir. Birimi metre (m)'dir.
- Kütle: Bir cisimdeki madde miktarının bir ölçüsüdür. Birimi kilogram (kg)'dır.
- Zaman: Olayların sürekliliğini ve sırasını ölçmek için kullanılır. Birimi saniye (s)'dir.
- Elektrik Akımı: Bir iletkenden birim zamanda geçen yük miktarıdır. Birimi amper (A)'dir.
- Sıcaklık: Bir maddenin ortalama moleküler kinetik enerjisinin bir ölçüsüdür. Birimi kelvin (K)'dir.
- Madde Miktarı: Bir maddeyi oluşturan temel birim parçacıkların (atom, molekül, iyon vb.) sayısıdır. Birimi mol (mol)'dür.
- Işık Şiddeti: Bir ışık kaynağının belli bir yönde yaydığı ışığın parlaklık derecesidir. Birimi candela (cd)'dır.
Türetilmiş Nicelikler
Bu yedi temel nicelik kullanılarak elde edilen diğer tüm niceliklere ise türetilmiş nicelikler denir. Örneğin:
- Hız: \( \text{Hız} = \frac{\text{Uzunluk}}{\text{Zaman}} \) formülü ile bulunur. Birimi metre/saniye (m/s)'dir ve uzunluk ile zamandan türetilmiştir.
- Kuvvet: \( \text{Kuvvet} = \text{Kütle} \times \text{İvme} \) formülü ile bulunur. Birimi newton (N)'dur ve kg·m/s² olarak ifade edilir.
Bu sistem, bilimsel iletişimi ve hesaplamaları evrensel bir standarta kavuşturmuştur.
