İşçi problemleri, belirli bir işin, belirli sayıda işçi tarafından ne kadar sürede tamamlandığını veya işçi sayısının değişmesi durumunda işin ne kadar sürede biteceğini hesaplamaya yarayan matematik problemleridir. Bu problemler, oran orantı mantığıyla çözülür.
İşçi problemlerinde en temel formül şudur:
$\text{İş Miktarı} = \text{İşçi Sayısı} \times \text{Zaman} \times \text{Hız}$
Bu formülü kullanarak farklı durumlar için çeşitli denklemler kurabiliriz.
Birden fazla işçinin birlikte bir işi yapması durumunda, her bir işçinin birim zamanda yaptığı iş miktarları toplanır. Örneğin, Ali bir işi 4 günde, Ayşe aynı işi 6 günde yapıyorsa, ikisi birlikte bu işi kaç günde yapar?
Ali'nin bir günde yaptığı iş: $\frac{1}{4}$
Ayşe'nin bir günde yaptığı iş: $\frac{1}{6}$
İkisinin birlikte bir günde yaptığı iş: $\frac{1}{4} + \frac{1}{6} = \frac{5}{12}$
İkisinin birlikte işi bitirme süresi: $\frac{1}{\frac{5}{12}} = \frac{12}{5} = 2.4$ gün
İşçi sayısı arttıkça işin bitme süresi azalır, işçi sayısı azaldıkça işin bitme süresi artar. Bu ters orantı durumunu ifade eder.
İşçi sayısı azalınca süre artar. Ters orantı olduğu için:
$5 \times 10 = 2 \times x$
$x = 25$ gün
Havuz problemleri de işçi problemlerine benzer mantıkla çözülür. Burada havuzu dolduran veya boşaltan musluklar işçi gibi düşünülebilir.
A musluğunun bir saatte doldurduğu kısım: $\frac{1}{8}$
B musluğunun bir saatte boşalttığı kısım: $\frac{1}{12}$
İkisinin birlikte bir saatte yaptığı iş: $\frac{1}{8} - \frac{1}{12} = \frac{1}{24}$
Havuzun dolma süresi: $\frac{1}{\frac{1}{24}} = 24$ saat
Bazı sorularda işçi veya havuz problemlerini grafiklerle ifade ederler. Grafikleri doğru yorumlayarak çözüm üretebilirsiniz.
Umarım bu ders notu, TYT işçi problemlerini anlamanıza ve çözmenize yardımcı olur. Başarılar!