# 📚 Ders Notu: "Verb Ne Demek? (Fiil)"
🎯 Fiilin (Verb) Tanımı ve Önemi
Bir cümledeki eylemi, oluşu, durumu veya hareketi bildiren sözcük türüne fiil (verb) denir. Fiiller olmadan bir cümle kurmak ve anlamlı bir ifade oluşturmak mümkün değildir. Bu nedenle dilbilgisinin en temel yapı taşlarından biridir.
✨ Fiilin Temel Özellikleri
- 📌 Eylem Bildirir: "Koşmak, yazmak, düşünmek"
- 📌 Oluş Bildirir: "Büyümek, solmak, uzamak"
- 📌 Durum Bildirir: "Uyumak, beklemek, sevmek"
- 📌 Zaman ve Kişi Ekleri Alır: "Gel-di-m, oku-yor-sun"
- 📌 Mastar Hali (-mek/-mak) ile Biter: "Yapmak, gitmek"
🔍 Fiil Türleri (Verb Types)
1. 🕒 Zamanlarına Göre Fiiller
⏳ Basit Zamanlı Fiiller
Tek bir zaman eki alan fiillerdir.
- Geçmiş Zaman: Geldi, yazdı
- Şimdiki Zaman: Geliyor, yazıyor
- Gelecek Zaman: Gelecek, yazacak
🔄 Birleşik Zamanlı Fiiller
İki zaman eki alan fiillerdir.
- Hikâye Birleşik Zamanı: Geliyordu, yazacaktı
- Rivayet Birleşik Zamanı: Gelmişti, yazarmış
- Şart Birleşik Zamanı: Geliyorsa, yazacaksa
2. 📝 Yapılarına Göre Fiiller
- Basit Fiiller: Kök halinde olan fiiller (Koş, oku, bak)
- Türemiş Fiiller: İsim köklerine yapım eki gelerek oluşur (Göz-le, baş-ar, su-sa)
- Birleşik Fiiller: İki sözcüğün birleşmesiyle oluşur (Vazgeçmek, bakakalmak, yardım etmek)
3. ⚡ Anlamlarına Göre Fiiller
- Kılış (İş) Fiilleri: Nesne alabilen, bir iş yapmayı ifade eden fiiller (Yıkamak, çizmek, örmek)
- Durum Fiilleri: Öznenin geçici durumunu bildiren fiiller (Uyumak, oturmak, ağlamak)
- Oluş Fiilleri: Kendiliğinden ve zamanla gerçekleşen değişimi ifade eden fiiller (Büyümek, yeşermek, solmak)
🎭 Fiil Çekimleri (Verb Conjugations)
📊 Fiil Çekim Tablosu Örneği: "Gel-" Fiili
🔹 Geniş Zaman Çekimi
- Ben gel-irim
- Sen gel-irsin
- O gel-ir
- Biz gel-iriz
- Siz gel-irsiniz
- Onlar gel-irler
🔹 Görülen Geçmiş Zaman (-di'li Geçmiş)
- Ben gel-dim
- Sen gel-din
- O gel-di
💡 Önemli Uyarılar ve İpuçları
- ✅ Fiiller cümlede yüklem görevinde bulunur.
- ✅ Fiil köküne gelen ekler belirli bir sırayı takip eder: Fiil Kökü + Zaman Eki + Kişi Eki
- ✅ "Mi" soru eki her zaman ayrı yazılır ve kendisinden sonraki ekler bu eke bitişik yazılır: "Geldi mi?"
- ⚠️ Bazı fiiller hem isim hem fiil olarak kullanılabilir: "Boyama işi" (isim) / "Duvarları boyamak" (fiil)
🧩 Örnek Cümle Analizleri
Örnek 1: "Öğrenciler sınavlara dün hazırlandılar."
→ Fiil: hazırlandılar (hazırlan- fiil kökü + -dı geçmiş zaman eki + -lar 3. çoğul kişi eki)
Örnek 2: "Yarın erkenden yola çıkacağız."
→ Fiil: çıkacağız (çık- fiil kökü + -acak gelecek zaman eki + -ız 1. çoğul kişi eki)
📚 Özet
Fiiller, dilin dinamizmini sağlayan en önemli ögelerdir. Zaman, kişi, olumsuzluk ve soru gibi anlamları üzerlerine aldıkları eklerle ifade ederler. Doğru fiil çekimlerini öğrenmek, hem Türkçe hem de yabancı dil öğreniminde temel beceridir.
🔍 Pratik İpucu: Bir sözcüğün fiil olup olmadığını test etmek için sonuna "-mek/-mak" mastar ekini getirmeyi deneyin. Anlamlı oluyorsa o sözcük bir fiildir!
