# Yanıklarda İlk Yardım
🔥 Yanık Nedir ve Dereceleri Nelerdir?
Yanık, ısı, elektrik, kimyasal maddeler veya radyasyon gibi çeşitli etkenlerle deri ve altındaki dokuların zarar görmesidir. Yanıklar genellikle üç derecede sınıflandırılır:
- 🥵 1. Derece Yanık: Sadece epidermis (üst deri) tabakasını etkiler. Kızarıklık, hafif şişlik ve ağrı görülür. Güneş yanıkları tipik örneğidir.
- 🔥 2. Derece Yanık: Epidermis ve dermis (alt deri) tabakalarını etkiler. Kızarıklık, ağrı, su toplaması (bül) ve şişlik görülür.
- 💀 3. Derece Yanık: Tüm deri katmanları ve bazen alttaki yağ, kas ve kemik dokuları zarar görür. Yanık bölgesi beyaz, kömürleşmiş veya mum görünümünde olabilir. Ağrı hissi yoktur çünkü sinir uçları tahrip olmuştur.
🚑 Yanıkta İlk Yardım Adımları
📋 Yapılması Gerekenler:
- ✅ Yanığa neden olan kaynaktan kişiyi uzaklaştırın
- ✅ Yanık bölgeyi en az 15-20 dakika soğuk su altında tutun
- ✅ Yanık bölgedeki takıları ve giysileri çıkarın (deriye yapışmamışsa)
- ✅ Yanık bölgeyi temiz bir bezle örtün
- ✅ Tıbbi yardım isteyin (112'yi arayın)
🚫 Yapılmaması Gerekenler:
- ❌ Yanık bölgeye diş macunu, yoğurt, salça gibi maddeler sürmeyin
- ❌ Su toplayan yerleri patlatmayın
- ❌ Yanık bölgeye buz veya buzlu su uygulamayın
- ❌ Pamuk gibi yapışabilecek malzemeler kullanmayın
- ❌ Yanık üzerine sıkı bandaj yapmayın
⚠️ Acil Tıbbi Yardım Gerektiren Durumlar
Aşağıdaki durumlarda derhal 112'yi arayın veya acil servise başvurun:
- 🔴 3. derece yanıklar
- 🔴 Yüz, el, ayak, eklemler veya genital bölgedeki yanıklar
- 🔴 Vücut yüzeyinin %10'undan fazlasını etkileyen yanıklar (Avuç içi yaklaşık %1 kabul edilir)
- 🔴 Solunum yolu yanıkları (duman soluma, yüz yanıkları)
- 🔴 Elektrik veya kimyasal yanıklar
- 🔴 Bebeklerde ve yaşlılardaki yanıklar
- 🔴 Enfeksiyon belirtileri (şiddetli ağrı, kızarıklıkta artış, irin, ateş)
🧪 Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım
Kimyasal yanıklarda öncelikle kimyasal maddeyle temas eden giysiler çıkarılmalı ve etkilenen bölge bol suyla yıkanmalıdır. Kimyasal maddenin göze temas etmesi durumunda, göz en az 20 dakika bol suyla yıkanmalı ve acilen tıbbi yardım alınmalıdır.
⚡ Elektrik Yanıklarında İlk Yardım
Elektrik yanıklarında öncelikle güvenlik sağlanmalı, elektrik kaynağı kapatılmalıdır. Elektrik çarpan kişiye çıplak elle dokunulmamalıdır. Elektrik yanıkları dışarıdan küçük görünse bile iç organlarda ciddi hasara neden olabilir, mutlaka tıbbi değerlendirme gerektirir.
💡 Unutmayın: Yanıklarda doğru ilk yardım uygulamaları iyileşme sürecini hızlandırır ve kalıcı hasarı önler. Küçük yanıklarda bile doğru müdahale çok önemlidir.
