Bilimsel araştırmalarda etik ilkeler, bilginin güvenilirliğini ve doğruluğunu sağlamak için hayati öneme sahiptir. Bir araştırmacının daha önce yayınlanmış bir çalışmadan cümleleri kaynak göstermeden aynen alması, bilimsel etik ihlallerinin en önemlilerinden biri olan intihal (plagiarism) olarak kabul edilir.
- İntihal Nedir? İntihal, başkasına ait fikirleri, sözleri, verileri veya eserleri kendi eseri gibi göstermek, kaynak göstermeden kullanmaktır. Bu durum, akademik ve bilimsel dürüstlüğün temelden sarsılması anlamına gelir.
- Seçenekleri Değerlendirelim:
- A) Objektiflik: Objektiflik, araştırmacının önyargısız, tarafsız ve kişisel görüşlerinden arınmış bir şekilde veri toplaması, analiz etmesi ve yorumlaması ilkesidir. İntihal, doğrudan objektifliği ihlal etmez, ancak araştırmanın güvenilirliğini zedeler.
- B) Dürüstlük: Dürüstlük, bilimsel araştırmanın temel direklerinden biridir. Bir araştırmacının başkasının sözlerini veya fikirlerini kendi eseri gibi göstermesi, açıkça bir dürüstlük ihlalidir. Kaynak göstermemek, bilginin gerçek sahibini gizlemek ve okuyucuyu yanıltmaktır. Bu, bilimsel topluluğa ve okuyuculara karşı yapılan bir dürüstlük dışı davranıştır.
- C) Açıklık: Açıklık (şeffaflık), araştırmanın yöntemlerinin, verilerinin ve bulgularının başkaları tarafından incelenebilir ve tekrarlanabilir olmasını ifade eder. İntihal, açıklık ilkesini dolaylı olarak etkileyebilir çünkü kaynakların gizlenmesi şeffaflığı azaltır, ancak doğrudan ihlal ettiği ilke dürüstlüktür.
- D) Saygı: Saygı, araştırmacının diğer araştırmacılara, katılımcılara, kurumlara ve genel olarak bilimsel bilgiye karşı göstermesi gereken bir tutumdur. İntihal, orijinal eserin sahibine karşı bir saygısızlık eylemi olsa da, bu eylemin temelinde yatan etik ihlal dürüstlük eksikliğidir.
- E) Sorumluluk: Sorumluluk, araştırmacının araştırmayı etik kurallara uygun bir şekilde yürütme, verileri doğru bir şekilde raporlama ve bulguların topluma faydalı olmasını sağlama yükümlülüğüdür. İntihal, araştırmacının sorumluluklarını yerine getirmemesi anlamına gelir, ancak bu sorumluluğun ihlal edilmesinin altında yatan temel ilke yine dürüstlüktür.
- Sonuç: Bir araştırmacının kaynak göstermeden başkasına ait cümleleri aynen alması, doğrudan ve en temel düzeyde bilimsel dürüstlük ilkesine aykırıdır. Bu durum, bilginin kaynağını gizleyerek okuyucuyu yanıltma ve fikri mülkiyet hırsızlığı yapma eylemidir.
Cevap B seçeneğidir.
