Soru:
"Durdurma kodonları da birer amino asit şifreler, ancak bu amino asitler protein yapısına katılmaz." Bu ifade doğru mudur? Nedenini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu ifade, durdurma kodonlarının işlevi hakkında yaygın bir yanılgıyı temsil etmektedir. İfadeyi adım adım analiz edelim.
- ➡️ 1. Adım: Genetik kod tablosuna baktığımızda, 64 olası kodonun 61 tanesi belirli amino asitleri şifreler. Geriye kalan 3 tanesi (UAA, UAG, UGA) ise "durdurma kodonları" olarak ayrılmıştır.
- ➡️ 2. Adım: Temel kural şudur: Eğer bir kodon bir amino asit şifreleseydi, bu amino asit mutlaka büyüyen protein zincirine eklenirdi. Durdurma kodonlarında ise böyle bir ekleme işlemi kesinlikle olmaz.
- ➡️ 3. Adım: Durdurma kodonlarının işlevi, bir amino asit getirmek değil, salıcı faktör (RF) adı verilen proteinleri ribozoma bağlamaktır. Salıcı faktör, tamamlanmış protein zincirinin ribozomdan serbest bırakılmasını sağlar.
- ➡️ 4. Adım: Dolayısıyla, "amino asit şifreler ama katılmaz" ifadesi biyolojik olarak doğru değildir. Doğrusu: "Durdurma kodonları hiçbir amino asit şifrelemez. Onların görevi, protein sentezinin sonlandırılması için bir sinyal vermektir."
✅ Sonuç: Verilen ifade yanlıştır. Durdurma kodonları amino asit şifrelemezler; sentezi durdurma sinyali verirler.
