Soru:
Bir botanik bahçesinde, gül (\(Rosa\)) ve ayçiçeği (\(Helianthus\ annuus\)) bitkileri yan yana dikilmiştir. Bu iki bitki, bahar ve yaz ayları boyunca farklı zamanlarda çiçek açmaktadır. Hangi bitki büyük olasılıkla bir nötr gün bitkisidir ve bu bitkinin çiçeklenme mekanizması, fotoperiyoda duyarlı bitkilerden nasıl farklıdır? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Soruyu cevaplamak için önce bu bitkilerin genel özelliklerini hatırlayalım.
- ➡️ Bitkileri Tanıyalım: Güller, genellikle uzun gün bitkileri veya gün uzunluğuna duyarlı çeşitler olabilir ve çiçeklenmeleri genellikle ilkbahar sonu/yaz başındaki uzun günlerde tetiklenir. Ayçiçeği ise tipik bir nötr gün bitkisi örneğidir.
- ➡️ Hangisi Nötr Gün Bitkisi? Ayçiçeği, çiçeklenmesi için belirli bir gün uzunluğuna ihtiyaç duymaz. Belirli bir vegetatif büyüme aşamasını (genellikle belli bir yaşa veya yaprak sayısına ulaştıktan sonra) tamamladığında çiçek açar. Bu nedenle, ekim zamanına bağlı olarak yaz boyunca farklı zamanlarda çiçeklenen ayçiçekleri görmek mümkündür. Gül ise daha çok fotoperiyodik uyarıma bağlıdır.
- ➡️ Mekanizma Farkı: Fotoperiyoda duyarlı bitkiler (uzun/kısa gün bitkileri), yapraklarındaki fitokrom gibi pigment sistemleri ile gün uzunluğunu (daha doğrusu karanlık süreyi) algılar. Bu algı, "çiçeklenme uyarıcısı" olan bir hormonun (örneğin, florigensinin) üretilmesi için sinyal oluşturur. Nötr gün bitkilerinde ise bu fotoperiyodik algılama mekanizması yoktur veya çok zayıftır. Çiçeklenme, içsel bir programa (genetik olarak belirlenmiş gelişimsel zamanlama) ve çevresel faktörlerden sadece sıcaklık, su ve besin durumu gibi genel büyüme koşullarına bağlıdır.
✅ Sonuç: Büyük olasılıkla ayçiçeği nötr gün bitkisidir. Farkı ise, çiçeklenmesinin fotoperiyodik algılamaya bağlı olmaması, bunun yerine içsel gelişim programı ve genel büyüme koşulları tarafından kontrol edilmesidir.
