Soru:
Azot döngüsünde yer alan aşağıdaki süreçlerden hangisi, topraktaki bitkilerin doğrudan kullanabileceği formda (amonyum \(NH_4^+\) veya nitrat \(NO_3^-\)) azotun miktarını azaltır? Nedenini açıklayınız.
- A) Nitrifikasyon
- B) Amonifikasyon
- C) Denitrifikasyon
- D) Azot Fiksasyonu
Çözüm:
💡 Soru, azot döngüsündeki süreçlerin topraktaki bitki besini (amonyum ve nitrat) üzerindeki etkisini sorguluyor. Bitkiler azotu genellikle \(NH_4^+\) (amonyum) ve \(NO_3^-\) (nitrat) iyonları halinde alır.
- ➡️ A) Nitrifikasyon: Amonyum (\(NH_4^+\))'un, nitrit (\(NO_2^-\)) ve ardından nitrat (\(NO_3^-\))'a dönüştürülme sürecidir. Bu süreç, bitkilerin kullanabildiği bir form olan nitratı ürettiği için topraktaki bitki besinini arttırır.
- ➡️ B) Amonifikasyon: Ölü organizmaların ve atıkların, ayrıştırıcılar tarafından parçalanarak amonyum (\(NH_4^+\))'a dönüştürülmesidir. Bu da bitkilerin kullanabileceği bir form olan amonyumu ürettiği için topraktaki bitki besinini arttırır.
- ➡️ C) Denitrifikasyon: Bazı bakteriler tarafından gerçekleştirilen bu süreçte, nitrat (\(NO_3^-\)) ve nitrit (\(NO_2^\)) gaz halindeki azota (\(N_2\)) veya nitrik okside (\(N_2O\)) dönüştürülerek atmosfere salınır. Bu, topraktaki bitkilerin kullanabileceği nitrat formunu ortamdan uzaklaştırdığı için topraktaki bitki besinini azaltır.
- ➡️ D) Azot Fiksasyonu: Atmosferdeki serbest azot gazının (\(N_2\)), bazı bakteriler (baklagil köklerindeki rizobium gibi) tarafından amonyuma (\(NH_3/NH_4^+\)) dönüştürülmesidir. Bu süreç toprağa bitkilerin kullanabileceği azot formu eklediği için topraktaki bitki besinini arttırır.
✅ Sonuç: Doğru cevap C seçeneğidir, çünkü denitrifikasyon, bitkiler için kullanılabilir azotu topraktan uzaklaştıran tek süreçtir.
