Yer şekilleri nelerdir (Dağ, Ova, Plato, Vadi, Akarsu, Göl)

Bir akarsuyun yatağında, yıllar içinde gerçekleşen aşındırma ve biriktirme faaliyetleri sonucu aşağıdaki yer şekilleri oluşabilir:

• \( V \): Vadi
• \( O \): Ova
• \( P \): Plato
• \( D \): Delta

Bu yer şekillerinin oluşum sırası, akarsuyun kaynağından ağzına doğru gidildikçe genellikle nasıl bir sıra izler?

💡 Bir akarsuyun yukarı çığırından (kaynağı) aşağı çığırına (ağzı) doğru gidildikçe, akarsuyun enerjisi ve yapabildiği işler değişir. Bu da farklı yer şekillerinin oluşmasına neden olur.

• ➡️ Yukarı Çığır (Kaynak): Akarsu hızlı ve enerjilidir. Öncelikle derine aşındırma yapar. Bu aşamada oluşan başlıca yer şekli Vadi (\(V\))'dir.
• ➡️ Orta Çığır: Akarsuyun eğimi azalır, hızı biraz düşer. Burada yan aşındırma ön plana çıkar. Yükseltilmiş düz alanların (peneplen) akarsular tarafından yarılmasıyla Plato (\(P\))'lar oluşabilir.
• ➡️ Aşağı Çığır (Ağız): Akarsuyun eğimi ve hızı iyice azalır. Taşıdığı alüvyonları biriktirmeye başlar. Bu biriktirmeler sonucu iç kesimlerde Ova (\(O\)), denize döküldüğü yerde ise Delta (\(D\)) ovaları oluşur.

✅ Bu genel sıralamaya göre, akarsuyun kaynağından ağzına doğru oluşan yer şekillerinin sırası: \( V \rightarrow P \rightarrow O \rightarrow D \)** şeklindedir. (Vadi → Plato → Ova → Delta)