Soru:
Tarih projesi için "Çanakkale Savaşı'nda Mustafa Kemal'in rolü"nü araştıran Zeynep, elinde farklı türde kaynaklar bulunmaktadır. Aşağıdaki kaynak çiftlerinden hangisi birincil kaynak (ana kaynak) kabul edilir?
- A) Çanakkale Savaşı hakkında 2020 yılında yazılmış bir tarih kitabı - Mustafa Kemal'in bir askere yazdığı emir metni.
- B) Mustafa Kemal'in Çanakkale'deyken tuttuğu günlük - Savaşın tanığı bir askerin anıları.
- C) Savaşla ilgili bir belgesel film - Tarih öğretmeninin konu anlatım notları.
- D) Savaşın anlatıldığı bir roman - Vikipedi sayfası.
Çözüm:
📜 Birincil Kaynak, olayın doğrudan tanığı olan veya olayın geçtiği dönemde oluşturulmuş belgelerdir. İkincil Kaynak ise birincil kaynakları yorumlayan, analiz eden ve olaydan sonra oluşturulmuş eserlerdir.
- ➡️ A Seçeneği: Tarih kitabı (ikincil), Emir metni (birincil). ❌ Hepsi birincil değil.
- ➡️ B Seçeneği: Mustafa Kemal'in günlüğü (birincil), Askerin anıları (birincil). ✅ İkisi de birincil kaynaktır. Çünkü her ikisi de olayı birinci elden yaşayan kişiler tarafından o dönemde veya sonrasında kaleme alınmıştır.
- ➡️ C Seçeneği: Belgesel film (ikincil), Öğretmen notları (ikincil). ❌ İkisi de ikincil kaynaktır.
- ➡️ D Seçeneği: Roman (kurgu, güvenilir değil), Vikipedi (ikincil/üçüncül). ❌ Birincil kaynak yoktur.
✅ Zeynep, araştırmasında B seçeneğindeki gibi birincil kaynaklara öncelik vermeli, ikincil kaynakları ise analiz ve yorum için kullanmalıdır.
